του N. ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Κατά την ελληνική επανάσταση οι Δωδεκανήσιοι Έλληνες ήλπισαν επί ματαίω στην απελευθέρωσή τους.Το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, όμως, τους άφησε έξω από τα σύνορα της Ελλάδας και παρέμειναν υπό τουρκική κατοχή μέχρι το 1912 που πέρασαν στα χέρια των Ιταλών. Η Ιταλία, που πολεμούσε με την Τουρκία για την Κυρηναϊκή, κατέλαβε τα νησιά για να πιέσει τους Τούρκους να υποχωρήσουν, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση της επικείμενης απελευθέρωσης στον ελληνικό πληθυσμό των νησιών. Οι ιταλικές αρχές αρχικά έκαναν λόγο για αυτονομία και αυτοδιοίκηση. Μόλις, όμως, αντιπρόσωποι όλων των νησιών συγκεντρώθηκαν στην Πάτμο τον Ιούνιο του 1912 για να ιδρύσουν την «αυτόνομη πολιτεία του Αιγαίου» αποκαλύφτηκαν οι πραγματικές προθέσεις της Ιταλίας για οριστική προσάρτηση των νησιών. Οι αντιπρόσωποι διώχτηκαν και φυλακίστηκαν και η Ιταλία εκμεταλλευόμενη τις ανακατατάξεις της εποχής κράτησε τελικά τα νησιά.
Η ευκαιρία ήρθε λίγο αργότερα, εν όψει της ελληνικής απόβασης στη Σμύρνη. Ο Βενιζέλος, τότε,, έκανε μεγάλη προσπάθεια να βρει πεδίον συνεννοήσεως με την ιταλική κυβέρνηση. Δεδομένης και της βρετανικής στήριξης, το αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας αυτής ήταν η περίφημη συμφωνία Βενιζέλου- Tittoni στις 29.7.1919, που θεωρήθηκε διπλωματική επιτυχία του Βενιζέλου. Βάσει αυτής η Ελλάδα δεχόταν να παραιτηθεί από τις περιοχές Μεντεσέ και Αϊδινίου υπέρ της Ιταλίας και να αναγνωρίσει ιταλικό προτεκτοράτο στην Αλβανία. Το αντίδωρο της Ιταλίας θα ήταν η αναγνώριση της επέκτασης της ελληνικής ζώνης κατοχής στην ενδοχώρα της Σμύρνης, η υποστήριξή της για τις διεκδικήσεις μας στη Β. Ήπειρο, Α. και Δ. Θράκη και, τέλος, η υπέρ της Ελλάδος παραίτησή της από τα δικαιώματα που θα αποκτούσε με τη Συνθήκη Ειρήνης στη Δωδεκάνησο, πλην της Ρόδου.
Δυστυχώς η νέα κυβέρνηση Giolitti κατήγγειλε τη συμφωνία αυτή τον Ιούλιο του 1920. Μετά από διαμαρτυρίες του Βενιζέλου και προειδοποιήσεις των Βρετανών, που παγίως αντιδρούσαν στην ιταλική επέκταση στη Μεσόγειο, η Ιταλία υπέγραψε στις 10.8.1920 τη λεγόμενη Συνθήκη των Σεβρών περί Δωδεκανήσου, με ανάλογο περιεχόμενο - αλλά υπό την αίρεση ότι θα ισχύσει μόνο μετά την επικύρωση της γνωστής Συνθήκης Ειρήνης των Σεβρών από την Τουρκία, πράγμα που όπως ξέρουμε δεν έγινε ποτέ.
ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ
5 Μαϊου 1912: Η παράδοση των Τούρκων στην Ψίνθο. Οι Ιταλοί, με επικεφαλής τον αντιστράτηγο Giovanni Ameglio, καταλαμβάνουν την πόλη της Ρόδου, λίγες μέρες μετά, ολόκληρο το νησί της Ρόδου και μέχρι τις 20 Μαϊου και τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα, εκτός του ακριτικού Καστελλορίζου. Αρχίζει έτσι η πρώτη περίοδος της Ιταλοκρατίας, η περίοδος της πολεμικής κατοχής των νησιών.
4 Ιουνίου 1912: Οι αντιπρόσωποι των νησιών, οργανώνουν το πανδωδεκανησιακό Συνέδριο της Πάτμου, και κηρύσσουν τα νησιά αυτόνομη "Πολιτεία του Αιγαίου". Το ψήφισμα του Συνεδρίου και οι διαμαρτυρίες για τη μη τήρηση των υπεσχημένων από τους Ιταλούς, έφτασαν στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, πήραν πλατειά δημοσιότητα και αφύπνισαν συνειδήσεις. Το "Δωδεκανησιακό" είχε ήδη γίνει διεθνές ζήτημα.
Οκτώβρης 1912 - Μάιος 1913: Ξεσπά ο Α΄ Βαλκανοτουρκικός πόλεμος. Πανικόβλητη η Τουρκία από την επίθεση εναντίον της των συνασπισμένων βαλκανικών κρατών, σπεύδει σε διαπραγματεύσεις για τη σύναψη ειρήνης με την Ιταλία.
18 Οκτωβρίου 1912: Υπογράφεται σύμφωνο ειρήνης μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας στο Ouchy της Λοζάνης, σύμφωνα με την οποία η Τουρκία αναγνωρίζει την ιταλική κυριαρχία στη Λιβύη ενώ η Ιταλία δεσμεύεται να επιστρέψει στην Τουρκία τα Δωδεκάνησα.
Μάιος-Οκτώβρης 1913: Αρχίζει ο Β! Βαλκανικός πόλεμος. Η Ελλάδα, μετά τη νικηφόρα έκβαση των βαλκανικών πολέμων, διπλασιάζεται σε έκταση και σε πληθυσμό. Στην Ελλάδα ενσωματώνονται και όλα τα νησιά του Αιγαίου, εκτός από τα Δωδεκάνησα, που εξακολουθεί να τα κατέχει "προσωρινά", η Ιταλία. Κι έτσι, από μια τραγική συγκυρία, για λίγους μήνες ιταλικής κατοχής, τα Δωδεκάνησα χάνουν τη μεγάλη ευκαιρία να απελευθερωθούν οριστικά!
Ιούλιος 1914: Αρχίζει ο Α! παγκόσμιος πόλεμος, μεταξύ των δυνάμεων της Αντάντ (Αγγλία, Ρωσία, Γαλλία) και των Κεντρικών Δυνάμεων (Γερμανία, Αυστροουγγαρία). Η Ελλάδα σπαράσσεται από τον Εθνικό Διχασμό, αλλά τελικά τάσσεται στο πλευρό των δυνάμεων της Αντάντ. Η Τουρκία είναι στο αντίπαλο στρατόπεδο.
26 Απριλίου 1915: Η Ιταλία υπογράφει στο Λονδίνο στις 22 Αυγούστου 1915, μυστική συνθήκη με τις δυνάμεις της Αντάντ, με στόχο να θεμελιώσει δικαιώματα για προσάρτηση της Δωδεκανήσου, ως "αντάλλαγμα" της συμμετοχής της στο πλευρό της συμμαχίας.
28 Ιουνίου 1919: Υπογράφεται η συνθήκη των Βερσαλλιών, με την οποία σφραγίζεται το τέλος του Α! παγκοσμίου πολέμου. Η Ελλάδα είναι με τους νικητές.
16 Ιουλίου 1919: Υπογράφεται στο Παρίσι η συμφωνία Τιττόνι-Βενιζέλου που ικανοποιεί σε μεγάλο βαθμό τα δωδεκανησιακά αιτήματα. Η Ιταλία, με βάση την παραπάνω συμφωνία, παραχωρεί στην Ελλάδα τα Δωδεκάνησα, εκτός της Ρόδου, που θα παραμείνει για 5 χρόνια ακόμα υπό ιταλική κυριαρχία, μέχρι να αποφασίσουν, με δημοψήφισμα, οι κάτοικοί της.
28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920: Υπογράφεται από τον κορυφαίο Έλληνα πολιτικό και πρωθυπουργό, Ελευθέριο Βενιζέλο, η θριαμβευτική, για τις ελληνικές θέσεις, συνθήκη των Σεβρών, σύμφωνα με την οποία η Τουρκία παραιτείται υπέρ της Ιταλίας κάθε δικαιώματος και τίτλου επί των νήσων του Αιγαίου, (Δωδεκάνησα) ενώ, με άλλη συνθήκη, την ίδια ημέρα, η Ιταλία παραιτείται, υπέρ της Ελλάδας, όλων των δικαιωμάτων και των τίτλων της επί των κατεχομένων υπ' αυτής νήσων του Αιγαίου. (Ο Ελευθέριος Βενιζέλος κατά την υπογραφή της Συνθήκης)
Αύγουστος 1922: Ολοκληρώνεται η Μικρασιατική Καταστροφή με την πυρπόληση και τη σφαγή της Σμύρνης. Η μικρασιατική καταστροφή, που προκάλεσε το ξεριζωμό του μικρασιατικού ελληνισμού, ήταν μοιραία και για τα Δωδεκάνησα.
6 Αυγούστου 1923: Η Ιταλία, προσαρτά, επίσημα πλέον, τα Δωδεκάνησα. Αρχίζει η δεύτερη περίοδος της ιταλοκρατίας στα Δωδεκάνησα, με κυβερνήτη, τον Ιταλό γερουσιαστή και πληρεξούσιο υπουργό, Mario Lago
22 Νοεμβρίου 1936: Στρατιωτικός και πολιτικός κυβερνήτης των νησιών, στη θέση του Mario Lago, αναλαμβάνει ο Cesare Maria De Vecchi, υπουργός παιδείας, ένας από τους τετράρχες του φασισμού και πρώην κυβερνήτης της Σομαλίας.
3 Σεπτεμβρίου 1939: Μετά και τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία, η Αγγλία και η Γαλλία κηρύσσουν τον πόλεμο στη Γερμανία. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος έχει ήδη αρχίσει.
9 Νοεμβρίου 1940: Ιδρύεται από Δωδεκανήσιους, που ζουν στην Ελλάδα, καθώς και απ' όσους κατορθώνουν να αποδράσουν από τα νησιά, το Σύνταγμα Εθελοντών Δωδεκανησίων, με πρωτεργάτη τον Ιωάννη Καζούλλη και πρώτο προσωρινό διοικητή τον ταγματάρχη Μάρκο Κλαδάκη, από τη Σύμη.
15 Μαϊου 1945: Φτάνει στη Ρόδο το θρυλικό καταδρομικό "Αβέρωφ" και μαζί του ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Δαμασκηνός, με την ιδιότητα του Αντιβασιλέως, πρώτος Έλληνας αρχηγός που επισκέπτεται τα ελεύθερα πια Δωδεκάνησα.
10 Φεβρουαρίου 1947: Υπογράφεται στο Παρίσι συνθήκη ειρήνης μεταξύ των συμμάχων και των συνασπισμένων Δυνάμεων (και Ελλάδας) και της Ιταλίας, σύμφωνα με την οποία η Ιταλία εκχωρεί στην Ελλάδα με πλήρη κυριαρχία τα νησιά της Δωδεκανήσου και τις παρακείμενες νησίδες.
9 Ιανουαρίου 1948: Με τον υπ' αριθμ. 518 νόμο της Δ΄ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων ορίζεται:"Αι νήσοι της Δωδεκανήσου Ρόδος, Κάλυμνος, Κάρπαθος, Αστυπάλαια, Νίσυρος, Πάτμος, Χάλκη, Κάσος, Σύμη, Κως, Λέρος, Τήλος και Καστελλόριζον, ως και αι παρακείμεναι νησίδες, προσαρτώνται εις το Ελληνικόν Κράτος από της 28ης Οκτωβρίου 1947". Με το νόμο αυτό, που αποτελεί τη ληξιαρχική πράξη της Ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου στη μητέρα Ελλάδα, τερματίζεται το μεταβατικό στάδιο της ελληνικής στρατιωτικής διοίκησης.
Η 7η Μαρτίου 1948, ορίζεται ως ημέρα της πανηγυρικής τυπικής ενσωμάτωσης.
31 Μαρτίου 1947: Στις 31 Μαρτίου 1947 ο Βρετανός διοικητής των συμμαχικών Δυνάμεων Κατοχής Δωδεκανήσου ταξίαρχος Α.Σ. Πάρκερ, παραδίδει τη Στρατιωτική Βρετανική Διοίκηση στον αντιναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη.
Αρχίζει η μεταβατική περίοδος της Ελληνικής Στρατιωτικής Διοίκησης Δωδεκανήσου.
Οι απαντήσεις μικρών μαθητών στην «ΠΡΟΟΔΟ»
Τι γιορτάζουμε την 7η Μαρτίου;
τη σημερινή εποχή πολλά είναι τα παιδιά που -δυστυχώς- ακόμα δε γνωρίζουν τι γιορτάζουμε στις 7 Μαρτίου κι ας έχουν περάσει 61 χρόνια από τότε που η τελευταία «αλυσίδα» της χώρας, δηλαδή τα Δωδεκάνησα, ενσωματώθηκαν με τη μητέρα Ελλάδα.
Τουλάχιστον αυτό απέδειξε η έρευνα που κάναμε σε σχολεία της περιοχής μας, σε μαθητές μεταξύ 11 έως 16 ετών, τα οποία κληθέντα να απαντήσουν «τι γιορτάζουμε την 7η Μαρτίου;» πίστεψαν ότι ερωτώνται κάτι το εξωπραγματικό.
Από την άλλη, ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι οι μαθητές των Δημοτικών Σχολείων γνώριζαν πολλά περισσότερα και ήταν σίγουροι για την απάντηση που έδιναν σε σχέση με τα παιδιά των Γυμνασίων και Λυκείων που η απάντησή τους περιοριζόταν απλά στο «δεν ξέρω…». Επίσης, δόθηκαν πήραν και διάφορες άλλες απαντήσεις όπως «γιορτάζουμε τα…» και «το ΟΧΙ», ενώ υπήρξαν περιπτώσεις που ορισμένοι δεν ήταν ακριβώς σίγουροι τι εορτάζουμε, παρόλο που έδιναν τη σωστή απάντηση.
Εντωμεταξύ, αξιοπρόσεκτο ήταν το γεγονός ότι τόσο αλλοδαποί, όσο και μουσουλμάνοι που διαμένουν στο νησί μας, ήξεραν επίσης τι σημαίνει η επέτειος της 7ης Μαρτίου, αφού μιλώντας στην «ΠΡΟΟΔΟ» δήλωσαν ξεκάθαρα ότι γιορτάζεται η Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου. Τι κι αν κάθε χρόνο γίνονται οι ανάλογες σχολικές γιορτές, προκειμένου να τιμηθούν όσοι αγωνίστηκαν για την απελευθέρωσή των νησιών μας από τον ιταλικό ζυγό, τι κι αν γίνονται οι καθιερωμένες παρελάσεις, στις οποίες συμμετέχουν παράλληλα και οι μαθητές των σχολείων, ακόμα κι έτσι, φαίνεται πως στις μέρες μας, δυστυχώς, λείπουν οι στοιχειώδεις γνώσεις για την ιστορία μας και ειδικότερα της Δωδεκανήσου. Σήμερα γιορτάζεται η 61η επέτειος της Ενσωμάτωσης των Δωδεκανήσων με την Ελλάδα, όπου και θα πραγματοποιηθεί παρέλαση, παρουσία πολιτικών, τοπικών και στρατιωτικών αρχών, αλλά και πλήθος κόσμου.
Πηγή:εφ. Η ΠΡΟΟΔΟΣ
