Μια από τις σημαντικότερες εκθέσεις αυτής της περιόδου στο Παρίσι και με κινηματογραφικό ενδιαφέρον (που δυστυχώς τέλειωσε στις 27 Ιανουαρίου) είναι αυτή της Γαλλικής Ταινιοθήκης με τίτλο “Τα Παιδιά του Παραδείσου”.
Ο τίτλος παραπέμπει άμεσα στην εμβληματική ταινία του Μαρσέλ Καρνέ ( Marcel Carne) που αποτέλεσε το έναυσμα της μεγάλης γαλλικής μεταπολεμικής άνθησης και τις ”μυθικές” ταινίες που σκηνοθέτησαν εκτός του Marcel Carne οι Rene Clair, Rene Clement, Jaques Becker, Alexandre Astruc και άλλοι.
Η έκθεση περιλάμβανε σπάνια ντοκουμέντα της ταινίας και των συντελεστών της: αφίσες, σχέδια, φωτογραφίες, σενάρια, κοστούμια, τμήματα του ντεκόρ, μηχανές, αλληλογραφία παράλληλα με προβολές αποσπασμάτων της ταινίας. Η ίδια η ταινία βγήκε στις αίθουσες σε αποκατεστημένη κόπια τον περασμένο Οκτώβρη.
“Τα Παιδιά του Παραδείσου, σημειώνει στο εισαγωγικό του σημείωμα ο πρόεδρος της Ταινιοθήκης Κώστας Γαβράς, είναι το θαύμα μιας ακριβούς, κομψής και βιρτουόζικης σκηνοθεσίας, που δένεται με τους ποιητικούς διαλόγους ενός εμπνευσμένου σεναρίου που μας μεταφέρει στους δρόμους του ρομαντικό Παρισιού του 1830 εξ ολοκλήρου κατασκευασμένου στο στούντιο “.
Ένας από τους βασικούς συντελεστές της επιτυχίας αυτής της ταινίας και όλων όσων ακολούθησαν, αποτελώντας το «συνδετικό κρίκο» μεταξύ τους, ήταν ένας άνθρωπος με ένα μυστηριώδες όνομα: Mayo. Ήταν ο άνθρωπος που υπέγραφε τα ντεκόρ και τα κουστούμια. Θα περάσουν πολλά χρόνια για να ανακαλύψουμε ότι πίσω από το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο βρίσκονταν ένας συμπατριώτης μας: ο Αντώνης Μαλιαράκης.
Μέχρι πρόσφατα παραγνωρισμένος και στη Γαλλία αναγνωρίζεται πλέον σαν μια από τις πιο σημαντικές παρουσίες στον γαλλικό κινηματογράφο. «Ήταν ένας φανταστικός συνεργάτης”, λέει γι αυτόν ο μεγάλος γάλλος σκηνοθέτης Marcel Carne σε μια συνέντευξη που έδωσε το 1995 στο γιό του Νικήτα . Για να προσθέσει το εξαιρετικά κολακευτικό: “Δεν βρίσκω άλλο στο επάγγελμά του καλύτερο από αυτόν” .
Για να φτάσει όμως μέχρι εδώ ο Αντώνης Μαλιαράκης ακολούθησε με περιπετειώδη διαδρομή.
Ο πατέρας του, ο Γιάννης Μαλιαράκης, κατάγονταν από τη νήσο Κάσο αλλά η δουλειά του μηχανικού στην Εταιρία του Καναλιού του Σουέζ τον έφερε στο Port-Said της Αιγύπτου. Εδώ γεννήθηκε ο Αντώνης το Γενάρη του 1905. Η μητέρα του όμως κατάγονταν από τη Γαλλία γι αυτό όταν έφτασε ο καιρός για ανώτατες σπουδές, το 1923, η πρώτη επιλογή ήταν το Παρίσι.
Ο πατέρας του ήθελε να σπουδάσει μηχανικός, ακολουθώντας το δικό του επάγγελμα, αλλά τα όνειρα του μικρού τον ταξίδευαν μακριά. Άλλωστε από την ηλικία των 3 ετών είχε δείξει μια ιδιαίτερη κλίση προς το σχέδιο και τη ζωγραφική. Η σύγκρουση ανάμεσα σε πατέρα και γιο οδήγησε σε έναν συμβιβασμό: την αρχιτεκτονική.
Στο Παρίσι το λαμπερό προπολεμικό Μονπαρνάς τον τραβά σαν μαγνήτης. Οι παρέες του: Tristan Tzara, Antonin Artaud, Andre Salmon, Rene Crevel, Foujita, Picasso αρκετοί άλλοι.
Όταν, δυο χρόνια αργότερα, ο πατέρας ανακαλύπτει τη ζωή που κάνει ο γιός του, για να τον ξεκόψει από τις «κακές παρέες» τον στέλνει στη Λυών. Ένα χρόνο κρατάει η εξορία. Ο Αντώνης επιστρέφει στο Παρίσι με αποτέλεσμα ο οργισμένος γονιός να του κόψει την επιχορήγηση. Αλλά αυτό δεν τον στεναχωρεί. Δουλεύει σαν ντεκορατέρ σε θέατρα για να βγάζει χρήματα και ξεκινά τη ζωγραφική ενώ ταυτόχρονα μεγαλώνει τον κύκλο των γνωριμιών: Louis Aragon, Robert Brasillach, Andre Breton, τους αδελφούς Prevert. Ο Jaques Prevert θα γίνει ένας από τους στενότερους φίλους του. Μια φιλία που θα κρατήσει για πάνω από τριάντα χρόνια.
Η ανήσυχη κοσμοπολίτικη φύση του τον οδηγεί το 1928 στο Βερολίνο. Εκεί, ανάμεσα σε άλλους συναντά και τη νεαρή, τότε, ηθοποιό Μάρλεν Ντίντριχ . Αλλά η νοσταλγία του Μονπαρνάς τον φέρνει πίσω. Άλλωστε είναι η εποχή της ανόδου του ναζισμού στη Γερμανία. Το 1929, εκθέτει έργα του στην Παρισινή “Galerie des Quatre Chemins” με τον Giorgio de Chirico. Αλλά τα ωραία χρόνια τελειώνουν. Η οικονομική κρίση διαλύει το πολυεθνικό Μονπαρνάς ενώ η ανεργία παίρνει εκρηχτικές διαστάσεις . Ο Μαγιό κινείται από πόλη σε πόλη κι από χώρα σε χώρα επιδιώκοντας να επιβιώσει αλλά και να παρουσιάσει το ζωγραφικό του έργο. Βαρκελώνη, Μαγιόρκα, Αίγυπτο.
Επιστρέφει στο Παρίσι αλλά έρχεται ο πόλεμος, η κατοχή του Παρισιού από τους Ναζί, η φυγή στη Νότια Γαλλία, κυρίως στις Κάννες. Πρώτο μέλημα τώρα είναι η αναζήτηση τροφών αλλά δεν σταματά να ζωγραφίζει ενώ οι φίλοι του κάνουν σχέδια για κινηματογραφικές δουλειές περιμένοντας την κατάρρευση του ναζισμού για να τα υλοποιήσουν.
Το 1944 με την απελευθέρωση του Παρισιού γίνεται το νέο ξεκίνημα για τον Μαλλιαράκη. Ο Jacques Prévert τον συστήνει στον Marcel Carné προκειμένου να αναλάβει τα κοστούμια της νέας του ταινίας. Είναι Τα Παιδιά του Παραδείου – Les enfants du paradis σε σενάριο Ζακ Πρεβέρ.
Η μεγάλη καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία της ταινίας ανοίγει στον Αντώνη Μαλλιαράκη το δρόμο του κινηματογράφου που θα υπηρετήσει με συνέπεια για είκοσι περίπου χρόνια. Αν και πάντα τη δουλειά στον κινηματογράφο την έβλεπε σαν ένα παράπλευρο, στη ζωγραφική, έργο, θα μεγαλουργήσει.
Αποκαλυπτική η επιλεκτική παράθεση των έργων για τα οποία δούλεψε ο έλληνας ζωγράφος:
Les enfants du paradis (1945), Les portes de la nuit (1946), Rêves d’amour (1947),Barry (1949), La beauté du diable (1950), Juliette ou La clef des songes (1951), Trois femmes (1952), Casque d’or (1952), Le rideau cramoisi (1953), Thérèse Raquin (1953),Un acte d’amour (1953) Land of the Pharaohs (1955) αμερικάνικη ταινία σε σκηνοθεσία Howard Hawks, Gervaise (1956) Sans famille (1958) Une vie (1958) Les tricheurs (1958)The Two Faces of Dr. Jekyll (1960) Comme un poisson dans l’eau (1962) Du mouron pour les petits oiseaux (1963)
Ανάμεσα στις ταινίες του είναι και δύο του ελληνικής καταγωγής και εντελώς άγνωστου στην Ελλάδα, Ζίλ Μαργαρίτη (Gilles Margaritis). Γι αυτόν θα γράψουμε άλλη φορά.
Ο ερχομός της Nouvelle Vague θα σημάνει και το τέλος της κινηματογραφικής σταδιοδρομίας του Αντώνη Μαλλιαράκη. Τώρα οι ταινίες γυρίζονται σε φυσικούς χώρους, τα θέματά τους είναι σύγχρονα και δεν έχουν ανάγκη από ντεκόρ και κουστούμια.
Τότε αποφασίζει να ασχοληθεί αποκλειστικά με τη ζωγραφική. Επιλέγει να εγκατασταθεί στη Ρώμη όπου εκθέτει τα έργα του σε πολλές πόλεις (Ρώμη, Μιλάνο, Παλέρμο). Μια ασθένεια στα μάτια του στερεί σταδιακά την όραση και τη δυνατότητα να ζωγραφίζει. Επιστρέφει στο Παρίσι . Το 1986 του απονέμεται από το γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού ο τίτλος του Commandeur de l’Ordre des Arts et des Lettres.
Ο Αντώνης Μαλλιαράκης διατηρούσε πάντα την ελληνική ιθαγένεια και μόνο λίγα χρόνια πριν το θάνατό του πολιτογραφήθηκε Γάλλος.
Στην Ελλάδα ήταν άγνωστος μέχρι το 1983, χρονιά που παρουσίασε πίνακές του για πρώτη φορά στην Αθήνα το Γαλλικό Ινστιτούτο. Η πρώτη σημαντική παρουσίαση του ζωγραφικού του έργου θα γίνει εικοσιπέντε χρόνια αργότερα, τον Ιούλιο του 2008 στα πλαίσια των εκδηλώσεων για τη μεταπολεμική γενιά των ελλήνων καλλιτεχνών στο Παρίσι που οργάνωσε το Ευρωπαϊκό Κέντρο Δελφών. Σε αυτή την έκθεση που έγινε στους Δελφούς και είχε τίτλο «A. Mayo, Ένας Έλληνας στο Παρίσι» παρουσιάστηκαν 34 έργα του (λάδι, μελάνι ή τέμπερα).
Το έργο του στον κινηματογράφο εξακολουθεί όμως να είναι εντελώς άγνωστο.
——
Σημ. Ο ένας από τους δυο γιούς του, ο Jean-Gilles Malliarakis, εξελίχθηκε σε έναν από τους επιφανέστερους φασίστες της Γαλλίας με ιδιαίτερη προτίμηση στον Μπενίτο Μουσολίνι!
