Η καταστροφή της Κάσου είχε κάνει μεγάλη αίσθηση στο πανελλήνιο και ήταν φοβερό πλήγμα για τον αγώνα. Χαρακτηριστικό είναι ότι η «Προσωρινή Διοίκηση της Ελλάδας» όταν διάβασε την αναφορά για την καταστροφή εξέφρασε τη λύπη της με έγγραφο που υπογράφουν ο Πρόεδρος Γ. Κουντουριώτης, Π. Μπότασης, Ιωάννης Κωλέττης και ο προσωρινός γραμματέας Παναγιώτης ο Ρόδιος. Επίσης, έγγραφο στα δημόσια αρχεία του Λονδίνου αναφέρεται στην καταστροφή και αυτή περιγράφεται με επιστολή του Στράγκφορδ.
από τον Χ. Μυστιλιάδη
Η ψυχή της Κάσου είναι δισυπόστατη. Από τη μια μεριά βουνίσια και πεζή. Θαλασσινή και μουσική, από την άλλη. Όπως όλα τα Δωδεκάνησα.
«Αν έχει η Κάσος δυο ψυχές,
η μια ψυχή είν’ η λύρα.
Είναι γεμάτη έρωτα,
Ήλιο, φωτιά κι αλμύρα».
Nαυτικοί από παράδοση οι Κασιώτες είχαν αναπτύξει εμπόριο ναυτικό και οικονομικά ευημερούσαν. Την εποχή της Τουρκοκρατίας διέθετε περίπου 100 πλοία. Στην ελληνική επανάσταση του 1821 επαναστάτησε μαζί με τη Σάμο, χάρη στον πλοίαρχο Θεόδωρο Κανταρζόγλου(Kανταριτζή) κι ακολούθησαν τα άλλα νησιά της Δωδεκανήσου.
Η Κάσος παίζει πρωτεύοντα ρόλο στην περιοχή. Ύστερα από τα τρία νησιά Ύδρα, Σπέτσες και Ψαρά, που αποτελούσαν την ψυχή του θαλάσσιου αγώνα, αρχίζει μια δράση από τα παράλια της Μικράς Ασίας μέχρι την Αίγυπτο. Τρομοκρατούσε τους Τούρκους, γι’ αυτό μόλις ανέλαβαν δράση οι Αιγύπτιοι, φρόντισαν ν’ απαλλαγούν από την πίεση αυτή καταστρέφοντας την Κάσο.
Από διάφορα διπλωματικά έγγραφα των προξενικών αρχών της Ρόδου μαθαίνουμε τα γεγονότα για τα Δωδεκάνησα στα 1823. Ο Γάλλος υποπρόξενος από τη Σμύρνη γράφει ότι στις 13 Ιανουαρίου οι Κασιώτες επήραν από την παραλία της Καραμανίας φορτίο σιταριού που το έφερναν δύο γαλλικά πλοία για Τούρκους από την Αίγυπτο. Κάτι ανάλογο συνέβη στις 26 Μαρτίου 1823 όταν ένα ναπολιτάνικο πλοίο έφερνε τρόφιμα από την Αλεξάνδρεια για τους Τούρκους της Κρήτης. Περνώντας από την Κάσο το κυνήγησαν τα Κασιώτικα καράβια και πήραν τα τρόφιμα.
Ο υποπρόξενος της Βρετανίας Στέφανος Μας, γράφει ότι στην Κάσο είχαν 500 Τούρκους αιχμαλώτους, τους οποίους είχαν ζητήσει από τον Βέη της Ρόδου να τους ανταλλάξουν με ισάριθμους ΄Έλληνες. Επίσης οι Κασιώτες έκαναν πολλές αποβάσεις στην τουρκοκρατούμενη Ρόδο και έπαιρναν σχεδόν ανενόχλητοι τρόφιμα και ζώα. Με τις αλεπάλληλες αυτές αποβάσεις και τις συχνές επιθέσεις στην Αλεξάνδρεια, τη Διαμέττη και τα λοιπά παράλια της Μεσογείου, ο στόλος της Κάσου έφερε μεγάλο αντιπερισπασμό στις τουρκικές δυνάμεις της Πύλης και του πασά της Αιγύπτου, πράγμα που υποβοηθούσε τον αγώνα της ανεξαρτησίας.
Γι αυτό το λόγο, σύμφωνα με έκθεση του Γάλλου προξένου στη Ρόδο προς το υπουργείο εξωτερικών της Γαλλίας, ο Μωχάμετ Άλη ετοίμαζε μεγάλο στόλο για να τιμωρήσει τους Κασιώτες. Επικεφαλής ήταν ο Αλβανός χιλίαρχος Μούσα. Εν τω μεταξύ οι Κασιώτες στα τέλη Φεβρουαρίου το 1824 κάνουν νέα έφοδο στη Ρόδο και πήραν ζώα ανενόχλητοι.
28 Απριλίου του 1824 ο αιγυπτιακός στόλος έφυγε από την Αλεξάνδρεια λίγα όμως πλοία του έφθασαν στην Κρήτη, λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών. Ο Χουσεϊν Βέης, στρατιωτικός διοικητής της Κρήτης, αφού έχει καταβάλει την επανάσταση εκεί, πλέει με 9 πολεμικά πλοία, 8 μεταγωγικά και 2.000 στρατό για την Κάσο, όπου έφτασε στις 26 Μαϊου.
Οι κάτοικοι του νησιού ήταν ανέτοιμοι. Η βοήθεια που είχαν ζητήσει επειγόντως από την Ύδρα δεν έφθασε και το μόνο που έμενε ήταν να παραδοθούν. Ενώ οι Τούρκοι ήταν έτοιμοι να επιτεθούν, έγινε ένα ατύχημα. Η φρεγάτα «Διάνα» του Ισμαήλ Γιβραλτάρ με 60 πολυβόλα, μόλις πλησίασε στην ακτή προσάραξε σε υφάλους κι αναγκάστηκαν να την οδηγήσουν στη Ρόδο για επισκευή.
Οι Έλληνες πήραν θάρρος από αυτό, αλλά ο στόλος ξαναγύρισε κι άρχισε τους κανονιοβολισμούς στις 10 Ιουνίου. Οι Κασιώτες αναγκάσθηκαν να υποχωρήσουν στα βουνά και τα χωριά έμειναν λεία στους Τούρκους.
Ο Χουσεϊν βγήκε στο νησί με 2.000 στρατό κι άρχισε γενική λεηλασία που κράτησε 24 ώρες. Μάζεψαν πολλά λάφυρα, καφέ, ρύζι, υφάσματα, μετάξι, χρήματα, εμπορεύματα, ξυλεία. Επιπλέον έπιασαν 15 πολεμικά πλοία με 71 τηλεβόλα, 40 καϊκια και 800 γυναικόπαιδα. Από τους άμαχους που συνελήφθησαν άλλοι εξαγοράσθηκαν από τους δικούς τους αφού κατέβαλαν το τίμημα που τους ζητήθηκε κι άλλοι πουλήθηκαν στο σκλαβοπάζαρο της Αλεξάνδρειας.
Ο χρονογράφος της εποχής αναφέρει χαρακτηριστικά ότι αιχμαλωτίσθηκαν οι αδελφές Αικατερίνη και Ευδοκία Σακελλαρίου και πως για την απελευθέρωσή τους πλήρωσε ο αδελφός τους Μηνάς Σακελλαρίου 300 τάλληρα.
Η καταστροφή της Κάσου είχε κάνει μεγάλη αίσθηση στο πανελλήνιο και ήταν φοβερό πλήγμα για τον αγώνα. Χαρακτηριστικό είναι ότι η «Προσωρινή Διοίκηση της Ελλάδας» όταν διάβασε την αναφορά για την καταστροφή εξέφρασε τη λύπη της με έγγραφο που υπογράφουν ο Πρόεδρος Γ. Κουντουριώτης, Π. Μπότασης, Ιωάννης Κωλέττης και ο προσωρινός γραμματέας Παναγιώτης ο Ρόδιος. Επίσης, έγγραφο στα δημόσια αρχεία του Λονδίνου αναφέρεται στην καταστροφή και αυτή περιγράφεται με επιστολή του Στράγκφορδ.
Πως πληρώνει το κράτος τους σημερινούς κατοίκους της Κάσου;
Ένα λιμάνι το κατασκευάζει εδώ και 26 χρόνια! Παρ’ ότι δέκα μέρες πριν τις εκλογές ο πρωθυπουργός είπε ότι η κατασκευή του αποτελεί πρώτη προτεραιότητα της κυβέρνησης, σήμερα παραμένει ημιτελές και γκρεμισμένο, χτυπημένο από τα πολλά μποφόρ!
Οσο για την κατάσταση στον τομέα της υγείας, οι «Γιατροί του Κόσμου» που πήγαν πέρυσι την άνοιξη στο νοτιότερο νησί της Δωδεκανήσου είπαν πως αντιμετώπισαν «τριτοκοσμική κατάσταση»!
Ο Χρήστος Μυστιλιάδης είναι δημοσιογράφος από τη Ρόδο. Συνεργάζεται με τον Ρ/Σ “FM 12-ANT1”, την εφημερίδα «ΡΟΔΙΑΚΗ» και το Κανάλι «4». Οι ιστοσελίδες του στο Ιντερνετ βρίσκονται στη διεύθυνση: rodosport.gr
