Συμσεριδης Νικος
Για τον ΣΥΛΛΟΓΟ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΚΗΔΕΜΟΝΩΝτου εξαθεσιου Δημοτικου και Νηπιαγωγιων της Κασου .
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ 2011
.
ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Τα ανθρώπινα δικαιώματα σήμερα, λειτουργούν ως κανονιστικές αρχές και ρυθμίζουν τις ανθρώπινες σχέσεις, τόσο στο διαπροσωπικό όσο και στο συλλογικό επίπεδο, παρέχοντας μας «τη δυνατότητα, εάν χρειαστεί, να διεκδικήσουμε με αξιοπρέπεια αυτό που μας οφείλεται, χωρίς να εξευτελιζόμαστε, να ικετεύουμε ή να εκλιπαρούμε» Bandman, “Do Children
have Any Natural Rights?” Proceedings of the 29th Annual Meeting of Philosophy of Education Society (1973)
Η 20η Νοεμβρίου 1989, ημέρα υιοθέτησης, από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, είναι ένας ακόμη σημαντικός σταθμός στην παγκόσμια ιστορία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Το παιδί ως ολοκληρωμένη ανθρώπινη ύπαρξη με εγγενή αξιοπρέπεια και αναπτυσσόμενη αυτονομία, η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, το αναγνωρίζει και νομικά το κατοχυρώνει ως υποκείμενο δικαιωμάτων.
Οι διεργασίες της Ομάδας Εργασίας των Ηνωμένων Εθνών για την κατάρτιση της κράτησαν περισσότερο από δέκα χρόνια. Στόχος ήταν η κατάληξη σε ένα συναινετικό κείμενο, το οποίο να απαντά στις ανησυχίες των κύριων ιδεολογικών ρευμάτων που είχαν διαμορφωθεί, στην πορεία του εικοστού αιώνα, στους κόλπους του κινήματος για τα δικαιώματα του παιδιού.
Το πρώτο ιδεολογικό ρεύμα επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στην προστασία του παιδιού, έχει τις καταβολές του στο κίνημα για τη διάσωση του παιδιού και προσεγγίζει το παιδί περισσότερο ως «αντικείμενο παρέμβασης»
Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, η μη αναγνώριση οποιασδήποτε αυτονομίας στο παιδί θεωρείται μέτρο προστασίας των παιδιών και της κοινωνίας από τις συνέπειες ανώριμων επιλογών και από την εκμετάλλευση απ’ όσους θα ήθελαν επωφεληθούν από το ευάλωτο των παιδιών. Το συγκεκριμένο κίνημα διαμόρφωσε το θεωρητικό υπόβαθρο για τη Διακήρυξη της Γενεύης του 1924 για τα Δικαιώματα του Παιδιού, αρχικά και στη συνέχεια, τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Παιδιού των Ηνωμένων Εθνών του 1959.
Το δεύτερο ιδεολογικό ρεύμα, επικεντρώνεται στο παιδί ως υποκείμενο δικαιωμάτων, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο δικαίωμά του να είναι αυτόνομο και να έχει τη δυνατότητα αυτο-προσδιορισμού.
«τα παιδιά δεν είναι άνθρωποι του αύριο, είναι άνθρωποι του σήμερα». Αναφέρει στο βιβλίο του How to Love a Child, το οποίο εξέδωσε λίγο μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, : «Δεν αγαπάς πραγματικά ένα παιδί – δικό σου ή κάποιου άλλου – εκτός εάν το αντιμετωπίσεις ως ξεχωριστή ύπαρξη με το αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα να μεγαλώσει στο άτομο που προορίζεται να γίνει» Veerman, P. (1992) The Rights of the Child and the Changing Image of Childhood.
Υπερβαίνοντας το δίλημμα προστασία ή αυτονομία, η Σύμβαση, θεμελιώνεται στην αντίληψη ότι, σοβαρή και ειλικρινής αντιμετώπιση των δικαιωμάτων του παιδιού, προϋποθέτει σοβαρή και ειλικρινή αντιμετώπιση, τόσο των ζητημάτων που αφορούν στην προστασία του όσο και του θέματος της αναγνώρισης της αυτονομίας του.
Τα δικαιώματα του παιδιού στην προστασία ενισχύονται με διατάξεις οι οποίες προβλέπουν ειδικά μέτρα προστασίας για παιδιά που ζουν κάτω από ιδιάζουσες συνθήκες και/ή αντιμετωπίζουν αντιξοότητες, όπως είναι, ανάμεσα σε άλλα, τα παιδιά με αναπηρίες, τα παιδιά πρόσφυγες, τα παιδιά μειονοτήτων, τα παιδιά που προορίζονται για υιοθεσία ή ζουν με ανάδοχες οικογένειες, τα παιδιά που βρίσκονται αντιμέτωπα με το νόμο ή ζουν σε εμπόλεμες καταστάσεις.
Η δυναμική διάρθρωση των δικαιωμάτων προστασίας και συμμετοχής του παιδιού αποτυπώνεται χαρακτηριστικά στην εφαρμογή μιας άλλης βασικής αρχής της Σύμβασης, της Αρχής της Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού, η οποία επιβάλλει ότι, σε όλες τις αποφάσεις που αφορούν στα παιδιά, πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη το συμφέρον του παιδιού (Άρθρο 3(1)
Η Αρχή της Συμμετοχής, διασφαλίζεται από σειρά διατάξεων (Άρθρα 12-17). Ειδικότερα, το Άρθρο 12 καθορίζει ότι «Τα Συμβαλλόμενα Κράτη οφείλουν να διασφαλίζουν στο παιδί που είναι ικανό να σχηματίσει τις δικές του απόψεις, το δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης των απόψεων του σχετικά με οποιοδήποτε θέμα που το αφορά, δίνοντας στις απόψεις του παιδιού το απαιτούμενο βάρος σύμφωνα με την ηλικία του και το βαθμό ωριμότητάς του».
Έννοια κλειδί για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η Σύμβαση επιτυγχάνει την ισορροπία, ανάμεσα στην αναγνώριση, από τη μια, του παιδιού ως ενεργού πρωταγωνιστή στην ίδια του τη ζωή, και, από την άλλη, σε συνάρτηση με τη σχετική του ανωριμότητα και τη φυσιολογική του αδυναμία, ως υποκειμένου προστασίας, είναι οι «αναπτυσσόμενες ικανότητες του παιδιού» (evolving capacities of the child).
Τα παιδιά, αναπτύσσοντας προοδευτικά τις ικανότητές τους σε συνάρτηση με την ωριμότητα και την ηλικία τους, κατανοούν καλύτερα τον κόσμο και τα δικαιώματά τους και πώς μπορούν πρακτικά να τα απολαμβάνουν. Παράλληλα, μειώνεται η ανάγκη τους για προστατευτική στήριξη των ενηλίκων και αυξάνεται η ικανότητά τους να αναλαμβάνουν ευθύνες και να παίρνουν αποφάσεις που αφορούν τη ζωή τους. Μέσα από αυτό το πρίσμα, η παιδική ηλικία προσλαμβάνεται ως μια πορεία μετάβασης από ένα περιοριστικό προστατευτισμό στην αυτονομία, με όχημα τα δικαιώματα συμμετοχής.
Πολλές φορές με πρόσχημα την προστασία τους, εγκλωβίζουμε τα παιδιά μας με περιορισμούς και απαγορεύσεις∙ αμφισβητούμε την κρίση τους και τους αρνούμαστε κάθε πρωτοβουλία∙ υποτιμούμε τις ικανότητες και απαξιώνουμε τις κλίσεις και τα ταλέντα τους.
Ως αποτέλεσμα, τα καταδικάζουμε στην απόλυτη εξάρτηση, καθιστώντας τα ανίκανα να αντιδράσουν σε δύσκολες καταστάσεις, αφήνοντας τα ουσιαστικά απροστάτευτα και χωρίς εφόδια να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της ενήλικής τους ζωής, και ακυρώνουμε κάθε δυνατότητά τους να αναπτυχθούν ως αυτόνομες προσωπικότητες.
Έχουμε υποχρέωση να τα ακούσουμε και να τα ενδυναμώσουμε, να τα αντιμετωπίσουμε ως διακριτές οντότητες, όχι μόνο με αγάπη αλλά και με σεβασμό, ακόμη, να τα αφήσουμε να κάνουν λάθη και να αναλάβουν και μετρημένους κινδύνους.
Khalil Gibran Gibran Khalil (1924) The Prophet
Γιατί η ψυχή τους κατοικεί στο σπίτι του αύριο,
που σεις δεν μπορείτε να επισκεφθείτε, ούτε στα όνειρά σας.
Μπορείτε να προσπαθείτε να είστε σαν και αυτά,
αλλά μην επιδιώκετε να τα φτιάξετε σαν και σας.
Γιατί η ζωή δεν πάει προς τα πίσω, ούτε παραμένει στο χθες.
Είστε το τόξο, απ’ όπου τα παιδιά σας, σαν ζωντανά, εκτοξεύονται προς τα μπρός.
