Προδιαγραφές κατασκευής σχολικών κτιρίων περιέχονται:
Στις προδιαγραφές κτιριολογικού σχεδιασμού και προδιαγραφές για την ασφάλεια
και την Πρόληψη ατυχήματος (τα σχέδια του ΟΣΚ).
Στο Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό του 1985 και στο κτιριοδομικό κανονισμό.
Στον κανονισμό πυροπροστασίας των κτιρίων.
Σε διάφορους άλλους κανονισμούς που διέπουν την τοποθέτηση και λειτουργία
των εγκαταστάσεων.
1) Περιβάλλων εξωτερικός ή αύλειος χώρος
Είσοδος (από στάθμη πεζοδρομίου): Πρόσβαση ισόπεδη ή με ράμπα μέγιστης
κλίσης 5% (βλ. σχετική παράγραφο). Η έξοδος προς το δρόμο πρέπει να προφυ-
λάσσεται ώστε να εμποδίζει τα παιδιά να τρέξουν προς δρόμο με κυκλοφορία.
Δάπεδα:
- Πρέπει να είναι αντιολισθητικά και να διατηρούν τις ιδιότητες τους και όταν βρα-
χούν.
- Πρέπει να υπάρχει καλή απορροή ομβρίων.
- Απαλλαγμένα από σκληρά αντικείμενα.
- Επιφάνειες δαπέδων τεχνητού εδάφους, να είναι απαλλαγμένες από προεξοχές
και αιχμηρές ακμές επικαλύψεις με ψιλό ή χοντρό χαλίκι απαγορεύονται.
- Συμπαγείς επιφάνειες δαπέδων, από ασφαλτικό τάπητα, σκυρόδεμα ή όλες οι επι-
φάνειες πρέπει να είναι αντιολισθητικές, να έχουν καλή απορροή ομβρίων και
αρμούς μικρότερους του 1εκ. Υψομετρικές διαφορές άνω των 50 εκ. εφόσον δεν
καταλήγουν σε σκάλα πρέπει να διαθέτουν στηθαίο ή άλλο μέσο προστασίας.
Απαγορεύονται μικρές υψομετρικές διαφορές (1-2 σκαλοπάτι).
Εγκαταστάσεις και εξοπλισμός:
- Υποστυλώματα, φωτιστικά, δοχεία απορριμμάτων, πάγκοι, γλυπτά, δεξαμενές
κ.ά. πρέπει να είναι εκτός των διαδρόμων κυκλοφορίας, να σημαίνονται, να χρω-
ματίζονται και φωτίζονται κατάλληλα ώστε να είναι ευδιάκριτα.
Όλα τα παραπά-
νω στοιχεία πρέπει να έχουν καμπυλωμένες ακμές, λείες επιφάνειες να μην έχουν
προεξέχοντα τμήματα στους χώρους κυκλοφορίας κάτω από 2,20μ. και τα υλικά
κατασκευής τους και οι χρωματισμοί να είναι τέτοιοι ώστε να αντέχουν σε βαριά
χρήση και να διατηρούνται σε καλή κατάσταση με την πάροδο του χρόνου (μι-
κρή ανάγκη συντήρησης).
- Τα στηθαία που χρησιμεύουν για περίφραξη του αύλειου χώρου και για προστα-
σία από επικίνδυνα σημεία (υψομετρικές διαφορές, φωταγωγούς, εξέχοντα αντι-
κείμενα, υαλοστάσια κλπ.) σε κανένα σημείο δεν πρέπει να είναι χαμηλότερα των
1.10 μ. από το περιβάλλον φυσικό ή τεχνητό δάπεδο. Εάν ολόκληρα ή τμήμα τους
είναι από κιγκλίδωμα, αυτό δεν πρέπει να επιτρέπει την αναρρίχηση (βλ. κτιριο-
δομικός, αρθ.. 15, §3.2).Επίσης, να είναι αντοχής σε βαριά χρήση και καταπονή-
σεις και να διατηρούνται σε καλή κατάσταση (μικρή ανάγκη συντήρησης) οι ακ-
μές τους να είναι καμπυλωμένες και γενικά να είναι ελεγμένα ώστε κανένα τμήμα
της κατασκευής να μην μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό. Εάν τα στηθαία είναι
κατασκευασμένα από τοίχο πρέπει να έχουν λεία τελική επιφάνεια, απαλλαγμένη
εξοχών ή επενδύσεων που μπορούν να προκαλέσουν τραυματισμούς.
2) Εσωτερικοί χώροι
Πρόσβαση ισόπεδη ή με ράμπα μέγιστης κλίσης 5% σε συνδυασμό με κλίμακα.
Δάπεδα: Πρέπει να έχουν ομαλή και αντιολισθητική επιφάνεια απαλλαγμένη από
κάθε στοιχείο που μπορεί να προκαλέσει ατύχημα, να είναι ανθεκτικά, εύκολα στον
καθαρισμό, να είναι άφλεκτα και αυτοσβενόμενα.
Τοίχοι-Υποστυλώματα: Πρέπει να έχουν λείες τελικές επιφάνειες απαλλαγμένες
εξοχών ή επενδύσεων που μπορούν να προκαλέσουν τραυματισμούς. Οι ακμές
τους να είναι καμπυλωμένες ή μορφωμένες με φαλτσογωνιά ή άλλο σύστημα προ-
στασίας. Τα υποστυλώματα πρέπει να βρίσκονται εκτός των διαδρόμων κυκλοφο-
ρίας.
Κουφώματα: Υφίστανται αυξημένη καταπόνηση και πρέπει να είναι κατασκευ-
ασμένα με τέτοιο τρόπο και από υλικά που είναι κατάλληλα για τη χρήση αυτή.
Επίσης να μην προκαλούν ατυχήματα και μικροτραυματισμούς. Οι ακμές τους να
είναι καμπυλωμένες και τα χερούλια πρέπει να απέχουν από την κάσα ώστε να μην
προκαλούνται τραυματισμοί.
Πόρτες: Ελάχιστο καθαρό άνοιγμα 90 εκ. Πρέπει να ανοίγουν προς τα έξω (από τις
αίθουσες) και οι ακτίνες ανοίγματός τους να μη διασταυρώνονται. Να είναι κατα-
σκευασμένες από πυράντοχα αυτοσβενόμενα υλικά και να έχουν ηχομόνωση και
θερμομόνωση (εφόσον ανοίγουν σε μη θερμαινόμενους χώρους). Στο κάτω μέρος
τους (ποδιά) να διαθέτουν ζώνη προστασίας από κατάλληλο υλικό. Επίσης να δια-
θέτουν υαλόφρακτη κατακόρυφη ζώνη πλάτους 15-20 εκ. στα 2/3 του ύψους των
με τζάμι ασφαλείας, ώστε να φαίνονται αν υπάρχει άτομο πίσω από αυτή. Οι κάσες
πρέπει να έχουν καμπυλωμένες ακμές να είναι σιδερένιες ή κατασκευασμένες από
άλλο υλικό αντοχής.
Πόρτες εξόδων κινδύνου: Πρέπει να ασφαλίζονται μόνο από μέσα με μηχανισμούς
που να ανοίγουν εύκολα από τον οποιοδήποτε ή όταν ασκηθεί μεγάλη πίεση.
Υαλοστάσια: Πρέπει να αποφεύγεται να είναι συνεχή γενικά και ειδικά σε χώρους
που γειτνιάζουν με περιοχές παιχνιδιού, επίσης πρέπει να ασφαλίζονται με πρό-
σθετα μέσα ασφαλείας (π.χ. κιγκλίδωμα κατάλληλων διαστάσεων) ιδιαίτερα σε
υπάρχοντα κτίσματα που δε διαθέτουν υαλοπίνακες ασφαλείας.
Υαλοπίνακες: Οι υαλοπίνακες σε όλους τους χώρους, ιδιαίτερα δε σε ζώνες κίνη-
σης παιχνιδιών και αθλητισμού, πρέπει να είναι ασφαλής (τύπου laminated, triplex
ή άλλου τύπου) κατασκευασμένοι έτσι ώστε να μην προκαλούν ατυχήματα από
πρόσκρουση, πτώση ή θραύση. Πρέπει να διαθέτουν πιστοποίηση ασφαλείας από
τον ΕΛΟΤ ή τα εργαστήρια των πολυτεχνικών σχολών ή ιδιωτικών αναγνωρισμέ-
νων εργαστηρίων ή από οργανισμό τυποποίησης της χώρας προέλευσης.
Εξοπλισμοί: Οι ακμές των σταθερών ή κινητών εξοπλισμών να είναι καμπυλωμέ-
νες ή με αποτετμημένες γωνίες και οι επιφάνειές τους να είναι λείες. Οι γωνίες και
τα άγκιστρα των ιματιοθηκών, τα καλοριφέρ και τα ράφια κάτω από 2,00μ. πρέπει
να είναι σε εσοχή, εκτός των χώρων κυκλοφορίας. Οι ντουλάπες και οι βιτρίνες που
έχουν υαλοπίνακες πρέπει να είναι εκτός χώρων κυκλοφορίας, οι υαλοπίνακες να
είναι ασφαλείας ή να προστατεύονται από κατάλληλο μεταλλικό πλέγμα. Οι συν-
δέσεις των εξοπλισμών με αγωγούς παροχής πρέπει να πληρούν τους αντίστοι-
χους κανονισμούς ασφαλείας και ο κινητός εξοπλισμός πρέπει να είναι κατάλληλα
τοποθετημένος και ασφαλισμένος.
3) Χώροι κυκλοφορίας
Διάδρομοι: Τα δάπεδα πρέπει να κατασκευάζονται από αντιολισθητικό υλικό. Το
μέγιστο μήκος του διαδρόμου πρέπει να είναι 30μ. μετά τα 30μ. πρέπει να υπάρχει
διαπλάτυνση, κλιμακοστάσιο πόρτα ασφαλείας ή άλλη δίοδος διαφυγής. Τα πλάτη
για μονόπλευρη εξυπηρέτηση τάξεων πρέπει να είναι ≥ 3,00μ. και για δευτερεύο-
ντες διαδρόμους (γραφείων, αποθηκών κλπ.) ≥ 1,80μ.
Κλιμακοστάσια: Οι σκάλες πρέπει να κατασκευάζονται με ευθύγραμμα σκέλη χω-
ρίς σφηνοειδή σκαλοπάτια, η αλλαγή διεύθυνσης πρέπει να γίνεται με πλατύσκαλο,
το πλάτος της σκάλας ορίζεται 1,45μ., οι χειρολισθήρες πρέπει να είναι διπλοί στο
0,70μ. και 0,70μ., συνεχείς (και στα πλατύσκαλα) και να εξέχουν από την αρχή και
το τέλος της σκάλας ≥ 0,30μ. Το υλικό των πατωμάτων πρέπει να είναι ολισθηρό
με αντιολισθητική ταινία κοντά στην ακμή του πατώματος. Πρέπει να υπάρχουν
έντονες χρωματικές αντιθέσεις και άπλετος φωτισμός, χρωματική σήμανση αρχής
και τέλους σκάλας. Οι σκάλες πλάτους άνω των 5μ. πρέπει να διαθέτουν ενδιάμεσα
χειρολισθήρες. Δεν επιτρέπονται υψομετρικές διαφορές που καλύπτονται από 1-2
σκαλοπάτια. Χώροι κάτω από κλιμακοστάσια ύψους μικρότερου των 2,00 μέτρων
πρέπει να αποκλείονται με τοίχο, κιγκλιδώματα ή άλλο στοιχείο εξοπλισμού (π.χ.
ζαρντινιέρα).
Κεκλιμένα επίπεδα (ράμπες): Η μέγιστη κλίση ορίζεται σε 5%, το μέγιστο καθαρό
πλάτος σε 1,50μ. και το μέγιστο ευθύγραμμο τμήμα σε 10 μέτρα. Σε κάθε αλλαγή
κατεύθυνσης πρέπει να παρεμβάλλεται οριζόντιο επίπεδο ελάχιστων διαστάσεων
Παράρτημα
1,50μ.x1,50μ. Η οριοθέτηση των πλάγιων πλευρών της ράμπας πρέπει να γίνεται με περίζωμα (σοβατεπί) ύψους 5 έως 10 εκ. ή με στηθαίο. Οι χειρολισθήρες πρέπει
να είναι διπλοί και συνεχείς σε ύψος 0.70μ. και 0,90μ. και να εξέχουν από την αρχή
και το τέλος της ράμπας ≥ 0,30μ. Τα δάπεδα να είναι από αντιολισθητικό υλικό, να
υπάρχει χρωματική σήμανση στην αρχή και το τέλος της ράμπας, έντονες χρω-
ματικές αντιθέσεις οικοδομικών στοιχείων και άπλετος φωτισμός. Οι μικρές υψο-
μετρικές διαφορές καλύπτονται με σκάλες και κεκλιμένα επίπεδα (ταυτόχρονα) ή
μόνο με κεκλιμένα επίπεδα. Οι μεγάλες υψομετρικές διαφορές (όροφος-όροφοι)
καλύπτονται με κλιμακοστάσια και ανελκυστήρες (ταυτόχρονα).
4) Χώροι υγιεινής
Χώροι υγιεινής μαθητών: Τα υλικά επένδυσης και ο εξοπλισμός πρέπει να αντέ-
χουν σε βαριά χρήση και βανδαλισμούς, τα δάπεδα να είναι αντιολισθητικά, οι
πόρτες να ανοίγουν προς τα έξω και να υπάρχουν χρωματικές αντιθέσεις υλικών.
Πρέπει η δυνατότητα καθαρισμού τους να είναι εύκολη με χρήση ελαφρών δια-
χωριστικών στοιχείων που απέχουν ~30 εκ. από το δάπεδο, να υπάρχουν έντονες
ρύσεις για απορροή υδάτων καθαρισμού και καθρέπτες από υαλοπίνακα ασφαλεί-
ας.
Χώροι υγιεινής μαθητών με ειδικές ανάγκες: Ισχύουν οι πιο πάνω προδιαγραφές.
Επιπλέον πρέπει οι διαστάσεις των εσωτερικών χώρων να είναι 2,20μ.x2,20μ., το
ελάχιστο καθαρό πλάτος της πόρτας 0,90μ., οι πόρτες να ανοίγουν προς τα έξω και
το χερούλι τους να διαθέτει μπάρα οριζόντια. Η λεκάνη της τουαλέτας να είναι με
πλάτη που να επιτρέπει σταθερή μπάρα εκατέρωθεν της λεκάνης, ο νιπτήρας να
έχει άνω επιφάνεια στα 0,85μ. και κάτω στα 0,70μ. Επίσης, πρέπει να υπάρχει δυ-
νατότητα περιστροφής αμαξιδίου (κύκλος ελεύθερος εμποδίων διαμέτρου 1,50μ.)
και σύστημα κλήσεως κινδύνου.
Βασικά σημεία ελέγχου ασφάλειας
Σε κάθε σχολείο πρέπει να ελέγχεται με συγκεκριμένο πρωτόκολλο:
Τροχαία σήμανση: Περιλαμβάνει τις προειδοποιητικές πινακίδες (κάθετη και ορι-
ζόντια σήμανση) για σχολείο και για τον περιορισμό ταχύτητας, σε όλους τους πλη-
σίον δρόμους που οδηγούν στο σχολείο.
Προσβάσεις: Εάν οι δρόμοι γύρω από το σχολείο είναι ασφαλείς. Εάν είναι εφικτό
θα πρέπει, σε συνεργασία με την Τροχαία, να γίνει ειδική ρύθμιση κυκλοφορίας
στην περιοχή του σχολείου.
Διαβάσεις πεζών: Ύπαρξη κάθετης σήμανσης (πινακίδων) και λευκής οριζόντιας
σήμανσης στον δρόμο.
Κάγκελα στην εξώπορτα: Σκόπιμο εμπόδιο στο πεζοδρόμιο μπροστά από την
εξώπορτα, ώστε οι μαθητές-μαθήτριες να μην μπορούν να βγουν τρέχοντας κα-
τευθείαν στον δρόμο (βλ. εικόνες).
Πυροσβεστήρες: Δύο σε κάθε όροφο, βάρους >3kg, σε εμφανή θέση, με γνώση
της λειτουργίας τους και με ετήσιο έλεγχο. Ξεχωριστούς πυροσβεστήρες σε βι-
βλιοθήκες, κυλικείο, χώρο πειραμάτων Φυσικής-Χημείας, αποθήκες. Εξάσκηση του
διδακτικού προσωπικού από την Πυροσβεστική Υπηρεσία.
Πυρίμαχα υλικά (ή επιβραδύνοντα την καύση υλικά): Εάν η κατασκευή έχει λάβει
υπόψη της αυτόν τον απαραίτητο παράγοντα (Το 1989 ένα σχολείο είχε καεί μέσα
σε 10 λεπτά λόγω της χρήσης εύφλεκτων υλικών στην κατασκευή).
Πόρτες: Εάν ανοίγουν προς τα έξω.
Τζάμια: Τα τζάμια στις πόρτες και τα τζάμια που βρίσκονται τουλάχιστον μέχρι
ύψος 2 μέτρων πρέπει να είναι τζάμια ασφαλείας (με προδιαγραφές). Σε γερμανικά
σχολεία οποιαδήποτε επιφάνεια τζαμιού μπορεί να έλθει σε επαφή με μαθητή πρέ-
πει να έχει προδιαγραφές ασφαλείας.
Ηλεκτρικό σύστημα: Οι πρίζες να έχουν γείωση, να υπάρχει αυτόματος διακόπτης
ηλεκ-τροπληξίας, να μην κρέμονται καλώδια, οι πρίζες σε νηπιαγωγεία και δημο-
τικά να είναι ψηλά, τα κουτιά μέτρησης να είναι ψηλά και να μην είναι ανοικτά,
να μην υπάρχουν καλώδια εκτεθειμένα. ≪Μετατροπές≫ στο ηλεκτρικό σύστημα ή
προσθήκες/επεκτάσεις γίνονται πάντα από ειδικό αδειούχο ηλεκτρολόγο και χω-
ρίς κακοτεχνίες!
Αθλητικοί χώροι: Εάν εφαρμόζονται οι προδιαγραφές για μπασκέτες, γήπεδα, όρ-
γανα κλπ. Καλή συντήρηση των οργάνων γυμναστικής.
Χώροι διαλείμματος: Εάν υπάρχουν επικίνδυνα σημεία. Εάν το έδαφος δημιουρ-
γεί κινδύνους σε περίπτωση πτώσης μαθητού (π.χ. πολύ ανώμαλο έδαφος ή ύπαρ-
περισσότερη ασφάλεια στα σχολεία
38 ξη κομματιών γυαλιού). Εάν υπάρχουν παγίδες και κρύπτες, όπου μπορεί να μείνει
τραυματισμένος μαθητής χωρίς να γίνει αντιληπτός. Εάν ο χώρος είναι περιφραγ-
μένος. Τέλος εάν η ≪παιδική χαρά≫ που συχνά υπάρχει στο προαύλιο, είναι ασφα-
λής (π.χ. συντήρηση οργάνων, έδαφος, κλπ.).
Χώρος στην περιοχή γύρω από το σχολείο: Συχνά ενέχει σημαντική επικινδυνό-
τητα και ο χώρος γύρω από το σχολείο (π.χ. υπό ανέγερση κτίριο, σιδηροδρομικές
γραμμές κ.λπ.).
Κυκλοφοριακή διασφάλιση σχολικών
συγκροτημάτων
Όλη η περιοχή και ιδιαίτερα οι άξονες ροής των μαθητών πρέπει να διασφαλιστούν:
Με κάθετη σήμανση που προβλέπει η κάθε εθνική νομοθεσία τροχαίας κίνησης.
Με οριζόντια σήμανση στο οδόστρωμα (Σχολείο - Ταχύτης 30 χλμ.).
Με κάθετη και οριζόντια (άσπρες λωρίδες) σήμανση των διαβάσεων πεζών.
Θα μπορούσε σε επικίνδυνα σημεία και σε συνεννόηση με την Τροχαία και την τοπι-
κή αυτοδιοίκηση να τοποθετηθεί φωτεινός διπλός κίτρινος παλλόμενος σηματοδό-
της που λειτουργεί μόνο κατά την προσέλευση και αποχώρηση των μαθητών και τον
οποίο χειρίζεται ο Διευθυντής του σχολείου.
Πυρασφάλεια
Γενικά σημεία
Ο κίνδυνος πυρκαγιάς στο σχολείο δεν είναι αμελητέος όπως ίσως θεωρείται. Μπορεί
τα μέσα μαζικής ενημέρωσης να μην αναφέρονται συχνά σε σχετικά γεγονότα, αυτό
όμως δεν σημαίνει ότι το πρόβλημα είναι σπάνιο. Από την επίσημη στατιστική του
Πυροσβεστικού Σώματος για το έτος 1997 ο αριθμός των κλήσεων για πυρκαγιά σε
κτίρια που ανήκουν σε σχολεία και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα στην Ελλάδα ήταν:
Πυρκαγιές σε εκπαιδευτικά κτίρια (για το 1999)
Δημοτική και μέση εκπαίδευση, ανώτερα και ανώτατα
εκπαιδευτικά ιδρύματα
198
Νηπιαγωγεία 9
Φροντιστήρια 6
Παιδικοί σταθμοί 6
Σύνολο 219
Κύριες αιτίες πυρκαγιάς (Στατιστική Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Ελλάδος για το 1999)
Υπολείμματα τσιγάρου 5.365 15%
Γυμνές φλόγες 3,152 8,8%
Πυρακτωμένες επιφάνειες 1.996 5,6%
Ηλεκτρισμός 2.133 5,9%
Εκρήξεις - Αναφλέξεις αερίων 705 1,9%
Λοιπές αιτίες 22.153
Σύνολο 35.704 αστικές πυρκαγιές
Βασικοί τομείς της πυρασφάλειας στο σχολικό κτίριο είναι:
Η Πρόληψη δημιουργίας πυρκαγιάς.
Η λήψη μέτρων για την έγκαιρη και ασφαλή απομάκρυνση μαθητών και δασκά-
λων.
Η άμεση έναρξη της προσπάθειας κατάσβεσης από τα άτομα που είναι παρόντα
στον χώρο που εκδηλώθηκε η φωτιά.
Η έγκαιρη ειδοποίηση της πυροσβεστικής υπηρεσίας.
Οι δραστηριότητες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν πυρκαγιά σε ένα σχολείο είναι
πολλές:
Πειράματα που γίνονται στο πλαίσιο εργαστηριακών μαθημάτων.
Το κάπνισμα όταν δεν σβήνεται προσεκτικά το τσιγάρο.
Η χρήση ηλεκτρικών συσκευών που δεν έχουν συντηρηθεί αλλά και έχουν φθορές.
51
Πρακτική
Βραχυκυκλώματα
Εκρήξεις φιαλών αερίων (θέρμανση-κυλικεία).
Κακή επιτήρηση επί ανάγκης επισκευών (π.χ. οξυγονοκολλήσεις).
Σκόπιμη ενέργεια.
Για την αποφυγή εμφάνισης πυρκαγιάς θα πρέπει να αποφεύγονται τα εύφλεκτα υλι-
κά στους χώρους εκείνους του σχολείου, όπου υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος. Αυτό
δεν αφορά μόνο σε δομικά υλικά που έχουν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή του
σχολείου αλλά και σε αντικείμενα που χρησιμοποιούνται από μαθητές και καθηγητές.
Έτσι για παράδειγμα δεν θα πρέπει να επιτρέπεται το κάπνισμα σε αίθουσες όπου
υπάρχουν εύφλεκτα υλικά (π.χ. στο εργαστήριο χημείας). Είναι ανάγκη η απαγόρευση
αυτή να ισχύει όχι μόνο για τους μαθητές, αλλά και για τους καθηγητές και για τους
εργάτες που θα έρθουν πιθανώς να επισκευάσουν κάτι σ’ αυτές τις αίθουσες37. Δεν
πρόκειται δηλαδή για μια απαγόρευση για λόγους κύρους και πειθαρχίας αλλά για
μέτρο με ουσιαστική σημασία για την υγεία και ασφάλεια.
Στην πυροπροστασία σχολείων (Ελληνική Νομοθεσία Π.Δ. 71 της 15.02.1998) προβλέ-
πονται:
Φωτισμός ασφάλειας και σήμανση οδεύσεων.
Χειροκίνητο σύστημα συναγερμών.
Αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης.
Φορητοί πυροσβεστήρες.
Επίσης απαραίτητα πρέπει να είναι:
Αυτόματο σύστημα κατάσβεσης σε επικίνδυνα σημεία.
Ενδιάμεσες πόρτες καθυστέρησης πυρκαγιάς.
Οι τεχνικές προδιαγραφές του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ) απαγορεύουν τά-
ξεις σε υπόγεια στα οποία επιτρέπει την εγκατάσταση μόνο βοηθητικών λειτουργιών
(π.χ. λεβητοστάσιο, αποθήκες).
Πρέπει εδώ να τονιστεί η σημασία της σωστής συντήρησης αυτών των συστημάτων
και της γνώσης της αξίας τους, ώστε να γίνεται σωστή χρήση τους. Για παράδειγμα δεν
έχει νόημα η ύπαρξη πυρίμαχης πόρτας που κλείνει αυτόματα σε περίπτωση φωτιάς
για να εμποδίσει την εξάπλωσή της και ανοίγει μόνο προς μια κατεύθυνση για να διευ-
κολύνει τη διαφυγή των μαθητών, όταν η πόρτα αυτή στερεώνεται από τους καθηγη-
τές ή τον φύλακα του σχολείου με σχοινί στον τοίχο για να μην κλείνει.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν αρκεί να τοποθετηθεί μια φορά ο πυροσβεστήρας. Χρειάζεται τακτι-
κό έλεγχο, αλλιώς είναι σα να μην υπάρχει. Σε κάθε πυροσβεστήρα θα πρέπει να ανα-
γράφεται η ημερομηνία της τελευταίας επιθεώρησης και η ημερομηνία στην οποία
θα πρέπει να γίνει η επόμενη (αναγραφή γίνεται από τον υπεύθυνο του ελέγχου). Δεν
πρέπει όμως να μεταφέρονται ταυτόχρονα όλοι οι πυροσβεστήρες του σχολείου για
έλεγχο, αλλά εκ περιτροπής, ώστε να μη μείνει το κτίριο ούτε για λίγο χωρίς πυροσβε-
στήρες.
Τόσο όμως στα νέα σχολεία, όσο και στα πιο παλιά που δεν έχουν χτιστεί με τέτοιες
προδιαγραφές είναι σημαντικό να τηρούνται με ακρίβεια ορισμένα βασικά μέτρα πυ-
ρασφάλειας όπως:
Ύπαρξη ικανού αριθμού πυροσβεστήρων που συντηρούνται και το διδακτικό
προσωπικό γνωρίζει τη χρήση τους.
Καθορισμός και σήμανση ασφαλούς οδού διαφυγής.
Το τηλέφωνο της πυροσβεστικής υπηρεσίας να υπάρχει, μαζί με άλλα τηλέφωνα
ανάγκης, σε εμφανές σημείο σε κάθε τηλεφωνική συσκευή του σχολείου και σε κάθε
πυροσβεστήρα.
Αποφυγή, όσο γίνεται, εύφλεκτων υλικών και αντικατάσταση με πιο ασφαλή, όπο-
τε είναι δυνατόν.
Δεν θα πρέπει να υπάρχουν έκθετες φιάλες αερίου (ιδιαίτερη προσοχή στο κυλι-
κείο38!).
Ιδιαίτερη προσοχή στην τήρηση των κανόνων πυρασφάλειας χρειάζεται στα ≪λυό-
μενα≫ σχολεία γιατί εκεί ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος (υπάρχουν ακόμα σαν λύση
ανάγκης).
Σε κάθε σχολείο θα πρέπει να εξασφαλιστεί η δυνατότητα εισόδου αυτοκινήτου της
πυροσβεστικής.
Ιδιαίτερα μέτρα σε χώρους με εύφλεκτα υλικά (βιβλιοθήκες κλπ.).__
Πυρασφάλεια/Πυρόσβεση
Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάθε χρόνο, περίπου 5.000 άτομα χάνουν τη ζωή
τους και 50.000 τραυματίζονται από πυρκαγιές.
Στο πρώτο λεπτό της φωτιάς αρκεί ένα ποτήρι νερό, μετά από πέντε λεπτά χρειάζο-
νται κουβάδες και μετά 10 λεπτά μόνο η Πυροσβεστική Υπηρεσία θα μπορέσει να τη
σβήσει, ≪αν μπορέσει≫.
38 Σε αλλαγή φιάλης: Πάντα αλλαγή του δακτυλίου στεγανοποίησης και, μετά την τοποθέτηση της σύνδεσης,
πάντα έλεγχος για πιθανή διαφυγή αερίου, με τη χρήση σαπουνάδας και όχι φλόγας
53
Πρακτική
4.3.2 Πυροσβεστήρες
Κάθε σχολικό κτίριο, χρειάζεται να είναι κατάλληλα εξοπλισμένο με πυροσβεστή-
ρες. Θεωρούμε ότι είναι εφαρμόσιμο να υπάρχει ένας πυροσβεστήρας βάρους 5
ή 6 κιλών για κάθε όροφο του κτιρίου. Αν όμως το κτίριο είναι μεγάλο και κάθε
όροφος περιλαμβάνει περισσότερες από 4-5 αίθουσες χρειάζονται περισσότεροι
πυροσβεστήρες.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, οι πυροσβεστήρες να μην είναι συγκεντρωμένοι όλοι
μαζί στο γραφείο των καθηγητών, όπως γίνεται συχνά, αλλά να τοποθετηθεί κάθε
πυροσβεστήρας σε διαφορετικό σημείο του σχολείου, ώστε να είναι άμεσα διαθέ-
σιμος όταν χρειασθεί.
Καλό είναι, οι αίθουσες στις οποίες είναι πιο πιθανό να εκδηλωθεί μια πυρκαγιά
(εργαστήριο χημείας και άλλα εργαστήρια με εύφλεκτα υλικά, αίθουσες στις οποί-
ες υπάρχουν πολλές ηλεκτρικές συσκευές, το κυλικείο) να έχουν πυροσβεστήρες
επιπλέον αυτών που θα εξυπηρετούν τον όροφο και να φυλάσσονται μέσα στην
αίθουσα.
Σε αίθουσες όπου υπάρχουν ηλεκτρονικοί υπολογιστές θα προτιμηθούν πυροσβε-
στήρες με CO2 για να μην καταστρέφονται οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές.
Για πυροσβεστήρες υπάρχουν ευρωπαϊκά πρότυπα (ΕΝ European Norms) στα οποία
έχουν ενσωματωθεί τα εθνικά (στην Ευρώπη). Η σήμανση CE συμβολίζει (στον πυρο-
σβεστικό εξοπλισμό) την εναρμόνισή του με τις ευρωπαϊκές οδηγίες.
Επιλεγμένα Ευρωπαϊκά Πρότυπα
ΕΝ2: Κατάταξη πυρκαγιάς (καιγόμενο υλικό).
ΕΝ3: Προδιαγραφές φορητών πυροσβεστήρων.
ΕΝ 1860: Τροχήλατοι πυροσβεστήρες.
ΕΝ 671: Απαιτήσεις για τα συστήματα πυρόσβεσης.
ΕΝ 615: Προδιαγραφές ξηρών κόνεων.
ΕΝ 1089-13: Προδιαγραφές σήμανσης.
Pr EN 12367: Οδηγίες συντήρησης πυροσβεστήρων.
Πυροσβεστήρες τύπου Hallon, έχουν καταργηθεί λόγω των αλογονομένων υδρογο-
νανθράκων (καταστροφή στοιβάδας όζοντος).
Κατηγορίες πυρκαγιών (φλεγόμενη ύλη)39
α) Στερεά κυρίως οργανική ύλη (π.χ. ξύλο, χαρτί).
β) Υγρά ή ρευστά στερεά (π.χ. πετρέλαιο, λάδια, χρώματα).
Οδοί διαφυγής
Σε περίπτωση φωτιάς στο σχολείο είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουν όλοι, καθη-
γητές και μαθητές, τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να ενεργήσουν ώστε να απο-
μακρυνθούν με ασφάλεια από το κτίριο. Στην περίπτωση του σχολικού κτιρίου που
δεν είναι αποκλειστικά ισόγειο αλλά έχει έναν ή περισσότερους ορόφους χρειάζεται
εκ των προτέρων να έχει προετοιμαστεί η οδός διαφυγής των μαθητών. Αν στους
ορόφους υπάρχουν περισσότερα από ένα κλιμακοστάσια θα πρέπει να μοιραστούν
οι μαθητές, έτσι ώστε να χρησιμοποιηθούν όλες οι δυνατές δίοδοι διαφυγής, γιατί
έτσι εξασφαλίζεται η ταχύτερη διαφυγή. Εννοείται, βέβαια, ότι δεν θα χρησιμοποιηθεί
ανελκυστήρας για τη διαφυγή σε περίπτωση φωτιάς. Οι μαθητές και οι καθηγητές θα
πρέπει να γνωρίζουν από την αρχή της σχολικής χρονιάς, από ποια σκάλα θα φύγουν
σε περίπτωση φωτιάς και να έχουν εξοικειωθεί με τη χρήση της οδού διαφυγής με την
πραγματοποίηση άσκησης ετοιμότητας, σε ανύποπτο χρόνο (κατά τη διάρκεια των
ασκήσεων προσοχή, ώστε να μην γίνουν ατυχήματα στη σκάλα).
Σημαντικό είναι η άσκηση ετοιμότητας να γίνει με ουσιαστικό τρόπο, να αξιολογηθεί η
ετοιμότητα μαθητών και καθηγητών, να επισημανθούν πιθανά εμπόδια στη διαφυγή
ή πιθανή επικίνδυνη συμπεριφορά των μαθητών. Mια άσκηση ετοιμότητας κατά την
οποία οι μαθητές δεν ακολουθούν την κατάλληλη οδό διαφυγής, συνωστίζονται στις
σκάλες με αποτέλεσμα μικροατυχήματα και αργούν πολύ να βγουν από το κτίριο, θα
χρειασθεί να επαναληφθεί μέχρι το αποτέλεσμα να είναι ικανοποιητικό.
Εκτός από την οδό διαφυγής υπάρχουν και άλλα σημεία που χρειάζεται να έχουν ρυθ-
μιστεί από την αρχή της σχολικής χρονιάς:
Ποιος καθηγητής θα είναι υπεύθυνος για την ασφαλή απομάκρυνση κάθε τμήματος.
Ποιος θα είναι υπεύθυνος για τους μαθητές, που έτυχε όταν εκδηλώθηκε η φωτιά,
να έχουν κενή ώρα και δεν είναι συγκεντρωμένοι όλοι μαζί σε μια αίθουσα.
Ποιος θα φέρει τον πυροσβεστήρα.
56 Τι θα πρέπει να προσέξουν οι καθηγητές, αν η φωτιά εκδηλωθεί σε ώρα διαλείμματος.
Ποια θα είναι η οδός διαφυγής για μαθητές με κινητικά προβλήματα (ακόμα και αν
δεν υπάρχουν μόνιμα στο σχολείο μαθητές με κινητική αναπηρία αυτό θα πρέπει
να προβλέπεται, γιατί στη σχολική ηλικία είναι συχνοί οι τραυματισμοί που προ-
καλούν παροδικά προβλήματα κινητικότητας) και ποιος θα φροντίσει γι’ αυτά τα
άτομα.
Που θα συγκεντρωθούν οι μαθητές.
Ποιος θα καλέσει την πυροσβεστική υπηρεσία.
Όσο ασήμαντα και αυτονόητα και αν φαίνονται αυτά τα θέματα καλό είναι να έχουν
ρυθμιστεί γιατί την ώρα της φωτιάς επικρατεί πανικός και συχνά ακόμα και οι ενήλικες
ξεχνούν ακόμα και τα αυτονόητα.
Σημεία του κτιρίου που θα πρέπει να προσεχθούν και να έχουν διορθωθεί από πριν
είναι:
Η κατάσταση της σκάλας: Πολλές φορές η σκάλα είναι παλιά και τα σκαλοπάτια
είναι πολύ ολισθηρά. Αν ένας μεγάλος αριθμός μαθητών επιχειρήσουν να κατέ-
βουν τρέχοντας και πιθανώς σπρώχνοντας ο ένας τον άλλο σε μια τέτοια σκάλα,
σίγουρα θα υπάρξουν ατυχήματα. Επικίνδυνες είναι και οι ≪κυκλικές≫ σκάλες των
οποίων τα σκαλοπάτια έχουν σχήμα τριγώνου. Στις σκάλες αυτές, υπάρχει κίνδυ-
νος πτώσης για κάποιον που στηρίζεται στο στενό τμήμα του σκαλοπατιού (δεν
είναι πολύ συχνές στα σχολεία).
Για λόγους ασφάλειας οι σκάλες σχολικών κτιρίων πρέπει να είναι ευθείες με πλα-
τύσκαλο για την αλλαγή κατεύθυνσης. Ο ΟΣΚ επιτρέπει μόνο κάτω από προϋπο-
θέσεις κυκλική σκάλα (με συγκεκριμένο ελάχιστο βάθος σκαλιών). Πρέπει επίσης
. Γιανα διαθέτουν αντιολισθητική λωρίδα σκάλες άνω των 5 σκαλοπατιών και πλά-
τους άνω των 5μ απαιτούνται ενδιάμεσες χειρολαβές.
Οι σκάλες πρέπει να έχουν χειρολαβές και στις δύο πλευρές τους και η χειρολαβή
να συνεχίζεται στο πλατύσκαλο. Η κουπαστή πρέπει να έχει διαμόρφωση που δεν
επιτρέπει την τσουλήθρα (προδιαγραφές ΟΣΚ).
Οι πόρτες: Όλες οι πόρτες στο σχολείο θα πρέπει να ανοίγουν προς τα έξω, αλλι-
ώς δημιουργείται συνωστισμός και ατυχήματα. Πόρτες οι οποίες χρησιμοποιού-
νται για τη διαφυγή, δεν θα πρέπει να είναι κλειδωμένες, όσο εύκολο και να είναι
να βρεθεί το κλειδί. Επίσης δεν πρέπει η οδός διαφυγής να περνάει μέσα από μια
άλλη σχολική τάξη, που μπορεί να είναι κλειδωμένη. Πολλά σχολεία, ειδικά στις
μεγάλες πόλεις, δεν έχουν μεγάλο προαύλιο και ο δρόμος που περνάει έξω από το
σχολείο έχει μεγάλη κίνηση. Στην περίπτωση αυτή, αν τα παιδιά χρειασθεί να απο-
μακρυνθούν όλα μαζί, σε μικρό χρονικό διάστημα από το σχολείο εξαιτίας πυρ-
καγιάς, υπάρχει ο κίνδυνος να βγουν τρέχοντας στον δρόμο και να συμβούν εκεί
ατυχήματα. Ίσως χρειασθεί να διακοπεί η κυκλοφορία με ευθύνη των καθηγητών
(πάντα φορώντας γιλέκα ασφαλείας!). Πάντως, αν η φωτιά δεν έχει επεκταθεί στο
προαύλιο του σχολείου, είναι καλύτερο να καθυστερήσει λίγο η απομάκρυνση των
μαθητών από το προαύλιο, παρά να προκληθούν τροχαία ατυχήματα στην προ-
σπάθεια απομάκρυνσής τους.
Ανοίγματα θυρών σύμφωνα με προδιαγραφές του ΟΣΚ (μία επιλογή): Θύρα αιθου-
σών διδασκαλίας > 110cm, θύρα χώρων υγιεινής > 100cm, WC > 80cm, θύρα ανελ-
κυστήρων > 110cm, θύρα WC αναπήρων >100cm.
Μερικές ακόμα προτάσεις για τη διευκόλυνση της διαφυγής:
Μπορούν σε κάθε αίθουσα να αναρτηθούν κατανοητά, απλά σχεδιαγράμματα με
την οδό διαφυγής για τους μαθητές που βρίσκονται στην αίθουσα αυτή. Βλέπο-
ντάς τα καθημερινά οι μαθητές θα εξοικειωθούν με την πορεία.
Οπωσδήποτε να υπάρχουν πινακίδες (με φωτισμό ανάγκης) που καθοδηγούν προς
την έξοδο και προβλέπονται από την Εθνική ή Ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Οι μικρότεροι μαθητές κάθε σχολείου θα πρέπει να έχουν την ευκολότερη οδό δι-
αφυγής, ιδιαίτερα σε ένα δημοτικό σχολείο που η ικανότητα προσανατολισμού και
ταχείας και ψύχραιμης αντίδρασης μεταξύ των μαθητών της πρώτης και της τελευ-
ταίας τάξης διαφέρει πάρα πολύ. Και στο γυμνάσιο και στο λύκειο όμως οι μαθητές
της πρώτης τάξης είναι καλό να βρίσκονται σε αίθουσες με εύκολη οδό διαφυγής
γιατί ειδικά στην αρχή της σχολικής χρονιάς δεν έχουν εξοικειωθεί ακόμα με το
καινούργιο γι’ αυτούς σχολικό κτίριο.
Με κάθε τρόπο θα πρέπει να αποφεύγεται να χρησιμοποιείται το υπόγειο ως αί-
θουσα διδασκαλίας (άλλωστε απαγορεύεται!!!), γιατί δεν υπάρχει οδός διάσωσης
στην περίπτωση που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί η σκάλα (αν για παράδειγμα
έχει επεκταθεί η φωτιά στη σκάλα) ενώ στους ορόφους μπορεί η πυροσβεστική να
χρησιμοποιήσει γερανό, μετακινούμενες σκάλες ή το ειδικό ≪πάπλωμα≫ στο οποίο
θα πέσουν οι μαθητές.
Σε ορισμένα σχολεία τοποθετούνται για προστασία των τζαμιών σιδερένια κά-
γκελα στα παράθυρα. Παρ’ ότι δεν απαγορεύεται, η Πυροσβεστική Υπηρεσία δεν
αισθάνεται ευτυχισμένη με την ύπαρξή τους, αφού υπάρχει δυσκολία απελευθέ-
ρωσης εγκλωβισμένων ατόμων. Θα πρέπει να προτιμούνται τα παλιά καλά ≪πα-
ντζούρια≫.
Αρκετά, από όσα αναφέρονται στην έγκαι-
ρη διαφυγή σε περίπτωση φωτιάς ισχύουν
και για την περίπτωση του σεισμού. Και εδώ
θα πρέπει να υπάρχει οργανωμένο σχέδιο
εκκένωσης του σχολείου. Στην Ελλάδα είμα-
στε ίσως περισσότερο ευαισθητοποιημένοι
στο θέμα αυτό, κάτι που ίσως κάνει ευκο-
λότερη την αποδοχή και εφαρμογή αυτών
των μέτρων. Εξάλλου δεν είναι σπάνιο να
εκδηλωθεί μια πυρκαγιά μετά από τον σει-
σμό, ως αποτέλεσμά του. Ειδικές οδηγίες σε
περίπτωση σεισμού από τα Εθνικά Υπουρ-
γεία Περιβάλλοντος ή Εσωτερικών.
Το ηλεκτρικό σύστημα
Τον πρώτο ρόλο εδώ έχει η συντήρηση. Συχνά συναντάμε στα σχολεία φθαρμένα κα-
λώδια, σπασμένες λάμπες οροφής με πλαστικά καλύμματα που έχουν χαλαρώσει και
είναι έτοιμα να πέσουν, πρίζες κατεστραμμένες, με σπασμένα καλύμματα ασφαλείας,
φθορά στα υδραυλικά συστήματα έτσι ώστε να περνά νερό στο ηλεκτρικό δίκτυο.
Όλα αυτά θα πρέπει να επισημαίνονται και να διορθώνονται έγκαιρα.
Βασικές αρχές ασφάλειας
Καλύμματα ασφαλείας στις πρίζες, ειδικά σε σχολεία που έχουν μικρούς σε ηλικία
μαθητές.
Διακόπτες ηλεκτροπληξίας στους πίνακες ελέγχου. Προσοχή όμως, ο διακόπτης
διαφυγής δεν είναι πανάκεια. Η τοποθέτησή του δεν δικαιολογεί τη μη τήρηση των
κανόνων συντήρησης και ασφαλούς χρήσης του ηλεκτρικού συστήματος.
Ο ηλεκτρονικός πίνακας καλό θα είναι να παραμένει κλειδωμένος.
Δεν επιτρέπεται η συγκράτηση των ασφαλειών με κολλητή ταινία ≪για να μην πέ-
φτουν≫ (κάτι που έχει παρατηρηθεί σε αρκετά κτίρια). Οι ασφάλειες υπάρχουν για
να ≪πέφτουν≫, όταν υπάρχει κάποιο πρόβλημα και αν μια ασφάλεια πέφτει συχνά,
το πρόβλημα θα το λύσει ο ηλεκτρολόγος.
Δεν θα πρέπει να υπάρχουν εκτεθειμένα καλώδια που κρέμονται ή αιωρούνται.
Τα καλώδια θα πρέπει να είναι καλά στερεωμένα και να υπάρχει μονωτικό υλικό.
Φθαρμένα καλώδια και φις αντικαθίστανται αμέσως.
Δεν αναφερόμαστε στις θερμάστρες με ανοικτή πυρακτούμενη αντίσταση και
φθαρμένα καλώδια διότι πιστεύουμε ότι δεν χρησιμοποιούνται πια. Όπου υπάρ-
χουν, πρέπει να καταργηθούν αμέσως.
Πρόληψη ηλεκτροπληξίας
Μόνο κατάλληλες ασφάλειες! Ποτέ συρματάκια στην ασφάλεια. Για ορισμένα κρά-
τη βέβαια η συνήθεια μη αλλαγής (πρόσθεση) καμμένης ασφάλειας, αλλά η ένωση
των δύο άκρων με σύρμα είναι αδιανόητη και άγνωστη.
Σωστές πρίζες και φις (όχι λεπτές κατασκευές που σπάνε εύκολα).
Έλεγχος καλωδίων συχνά. Φθαρμένα καλώδια δεν «μπαλώνονται», αλλά αντικαθί-
στανται αμέσως.
Πριν ανοιχτούν μηχανήματα (π.χ. φωτοτυπικά για αφαίρεση χαρτιού) πάντα απο-
μόνωση του ρεύματος.__
Πιστή εφαρμογή των οδηγιών κατασκευαστού κάθε μηχανήματος.
Κλήση ηλεκτρολόγου αμέσως μόλις εντοπιστεί βλάβη.
Όχι υπερφόρτωση παροχής (πολλά φις σε μια παροχή).
Όχι ερασιτεχνική και πρόχειρη επισκευή. Πρόχειρες επισκευές συνήθως παραμέ-
νουν μόνιμα.
Όχι αλλαγή ασφάλειας χωρίς κλείσιμο γενικού διακόπτη (φακός φωτισμού κοντά στο
κουτί).
Όχι τράβηγμα του φις από το καλώδιο για να το βγάλουμε από την πρίζα.
Ποτέ καλώδια μέσα από νερά ή υγρές περιοχές. Προσοχή εάν τρέχουν νερά στους
τοίχους!
Να μην κρέμονται ελεύθερα καλώδια-όχι πολύπριζα και καλώδια στο πάτωμα (και
για λόγους Πρόληψης πτώσεων).
Τζάμια στο σχολείο
Βασικές πληροφορίες
Τα τζάμια που χρησιμοποιούνται στα σχολεία πρέπει (τουλάχιστον σε ζώνες κίνησης,
παιχνιδιών, σπορ) να είναι έτσι κατασκευασμένα ώστε να αποκλείουν ή να περιορί-
ζουν αποφασιστικά τις συνέπειες πρόσκρουσης, πτώσης και γενικά θραύσης. Τα ατυ-
χήματα δεν είναι σπάνια και όταν συμβαίνουν, οι τραυματισμοί είναι σοβαροί μέχρι
και θανατηφόροι. Τα τζάμια ασφαλείας ελέγχονται με τυποποιημένες δοκιμασίες.
Οι αιτίες ατυχήματος μπορεί να είναι, σκόνταμμα, σπρώξιμο από άλλο πρόσωπο, έλ-
λειψη προσοχής, κακός φωτισμός, μειωμένη όραση που δεν έχει ακόμα διαγνωσθεί
στον μαθητή, μη συνειδητοποίηση ότι υπάρχει τζάμι (τα μεγάλα, καθαρά τζάμια είναι
αόρατα), πανικός.
Οι ειδικοί της σχολικής ασφάλειας έχουν καταλήξει ότι είναι ανέφικτο να αναμένει
κανείς στο συγκεκριμένο ζήτημα αποτελεσματική Πρόληψη μέσω διαπαιδαγώγησης
και περιορισμού της υπερκινητικότητας των παιδιών. Συνεπώς, η μόνη διέξοδος που
απομένει είναι η μεγιστοποίηση της κατασκευαστικής ≪παθητικής≫ ασφάλειας43.
Σε πρακτικό επίπεδο τζάμια ασφαλείας συνιστώνται οπουδήποτε είναι πιθανή επαφή
μαθητού και τζαμιού.
Είναι γνωστό το πρόβλημα της συχνής φθοράς των τζαμιών στα σχολεία, ακουσίως
(π.χ. από μπάλα) ή και εκουσίως (π.χ. πέταγμα πέτρας). Ιδιαίτερα οξύ είναι το πρόβλη-
μα το καλοκαίρι, όταν το σχολείο μένει για αρκετό καιρό εκτός της επίβλεψης των κα-
θηγητών. Σε μερικές χώρες είναι συνήθης πρακτική να τοποθετούνται προστατευτικά
κάγκελα μπροστά από τα τζάμια, κυρίως του ισογείου και του 1ου ορόφου.
Η δική μας γνώμη είναι ότι τα κάγκελα αποτελούν κακή λύση για την εξωτερική προ-
στασία των τζαμιών: αφενός δημιουργούν μια άσχημη ψυχολογία ≪φυλακής≫ στους
μαθητές που κάνουν μάθημα πίσω από κάγκελα, αφετέρου ανακύπτουν πρακτικά
ζητήματα ασφαλείας σε περίπτωση που χρειασθεί να επέμβει η Πυροσβεστική44 (π.χ.
απεγκλωβισμός σε φωτιά, σεισμό κλπ.).__
Η λύση που προτείνουμε είναι τα παλιά καλά παραθυρόφυλλα, που καταλαμβάνουν
ελάχιστο χώρο όταν είναι ανοικτά. Το μόνο τους μειονέκτημα είναι ότι κάποια άτομα
θα επιφορτιστούν το καθημερινό άνοιγμα-κλείσιμο!
Είναι πιθανόν στα διάφορα κράτη να υπάρχουν διαφορετικές προδιαγραφές και νο-
μοθεσία, στην οποία πρέπει να προσαρμοστούν οι σχολικοί φορείς. Η παρούσα πλη-
ροφόρηση είναι προσανατολιστική για την απόκτηση βασικών γνώσεων.
Οι στόχοι επιλογής τζαμιών ασφαλείας που χρησιμοποιούνται σε σχολεία είναι βασικά
δύο:
Αυξημένες αντοχές, ώστε πτώση αντικειμένου (μπάλα) ή ατόμου να μην οδηγήσει
οπωσδήποτε σε θραύση του τζαμιού και η θραύση του τζαμιού να μην οδηγήσει σε
καταστάσεις επικίνδυνες45, δηλαδή:
α) θραύση σε πολλά μικρά, σχετικά ακίνδυνα κομμάτια (π.χ. παλαιότερα παρμπρίζ
αυτοκινήτων - securit).
β) θραύση με συγκράτηση των κομματιών ώστε να μην πέσουν και τραυματίσουν
(σημερινά παρμπρίζ αυτοκινήτων - triplex).
Εάν υπάρχουν μεγάλες επιφάνειες τζαμιών με δυνατότητα επαφής του μαθητή,
τότε συνιστώνται ≪εμπόδια≫ τα οποία δεν επιτρέπουν πρόσβαση, όπως π.χ. πυκνά
φυτά ή πρεβάζια σε παράθυρα.
Μεγάλες επιφάνειες τζαμιών σε περιοχές διακίνησης μαθητών πρέπει να διαθέ-
τουν σαφή και μεγάλα έγχρωμα αυτοκόλλητα, στο ύψος ματιών ενηλίκων και στο
ύψος ματιών μικρών παιδιών.
Εάν υπάρχουν τζάμια σε ύψος (π.χ. άνω των 2μ), παρ’ όλη την μη προσβασιμότη-
τα σε μαθητές, θα πρέπει να διαθέτουν προδιαγραφές ασφαλείας, διότι η θραύ-
ση τους με μπάλα μπορεί να οδηγήσει (λόγω πτώσης επικίνδυνων κομματιών) σε
πολύ επικίνδυνες καταστάσεις.
Σε αίθουσες άθλησης (κλειστά γυμναστήρια), τζάμια ασφαλείας είναι τελείως απα-__
ραίτητα και απαιτούνται ιδιαίτερες προδιαγραφές, για ορισμένα αθλήματα, όπως
π.χ. για το χόκεϊ.
Να λαμβάνεται υπόψη ότι εκτός από προδιαγραφές για το είδος των τζαμιού υπάρ-
χουν και προδιαγραφές καλής στήριξης και τοποθέτησής του.
Είδη τζαμιών ασφαλείας
(Σαν βάση πληροφόρησης τα τεύχη GUV 20.27, GUV-SI 8027 - Bundesverband der
Unfallkassen - Germany - www.unfallkassen.de)46.
Τζάμι ασφαλείας ενός φύλλου (στρώματος): Επί θραύσης δημιουργούνται μικρά,
σχετικά ακίνδυνα κομμάτια. Τα τζάμια αυτά ανήκουν στο είδος αυξημένης αντο-
χής. Πρέπει να έχουν ειδική σφραγίδα.
Τζάμι δύο ή περισσοτέρων φύλλων (στρωμάτων) με ενδιάμεσες διαφανείς μεμ-
βράνες (ενοποιημένο σε σύνολο μέσω πίεσης και θερμότητας): Ανήκει στο εί-
δος αυξημένης αντοχής. Εάν σπάσει, τα κομμάτια παραμένουν ενωμένα και δεν
αποκολλώνται. Πρέπει να διαθέτει ειδική σφραγίδα. Για τοποθέτηση σε περιοχές
παρεμπόδισης πτώσης ατόμων πρέπει να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά τέτοιου
είδους τζάμια. Η τοποθέτηση και στήριξή τους πρέπει να ακολουθεί τις οδηγίες
των κατασκευαστών.
Τζάμια με ενσωματωμένα σύρματα: Δεν ανήκουν στα τζάμια ασφαλείας.
Υάλινα τούβλα (κενά ή συμπαγή): Προσφέρουν σχετική ασφάλεια, περισσότερο
λόγω της στήριξής τους, η οποία μειώνει σημαντικά την συνολική γυάλινη επιφά-
νεια σε μικρές επιφάνειες. Εάν πληρούν ορισμένες προδιαγραφές (για Γερμανία
DIN 12600 και DIN 18175) μπορούν να χρησιμοποιηθούν με περιορισμένη όμως
ασφάλεια.
Διαφανείς ειδικές μεμβράνες συγκράτησης θραυσμάτων: Οι μεμβράνες αυτές
μπορούν να τοποθετηθούν εκ των υστέρων σε κοινά τζάμια, όμως από ειδικό προ-
σωπικό και με ειδική διαδικασία. Σε σχολεία θεωρείται ικανοποιητική η προστασία
με μεμβράνες πάχους άνω των 100μm. Οι μεμβράνες αυτές έχουν κύριο στόχο να
συγκρατήσουν τα κομμάτια μετά τη θραύση, όχι να εμποδίσουν τη θραύση. Για
τη Γερμανία χρησιμοποιούνται μεμβράνες που έχουν ελεγχθεί σύμφωνα με DIN
52337 ή DIN EN 12600.
Εάν το τζάμι μπορεί να κτυπηθεί και από τις δύο πλευρές του, πρέπει να τοποθετη-
θεί μεμβράνη και από τις δύο πλευρές.
Καθρέπτες: Εάν βρίσκονται σε προσβάσιμο σημείο για το σώμα μαθητή πρέπει ή να
είναι από τζάμι ασφαλείας ή να τοποθετηθεί μεμβράνη συγκράτησης θραυσμάτων.
Ραγισμένα τζάμια αντικαθίστανται αμέσως!
Επιθυμητές θερμοκρασίες χώρων (προδιαγραφές ΟΣΚ)
Αίθουσες διδασκαλίας 20οC
Εργαστήρια 18οC
Βιβλιοθήκη 20οC
Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων (και για γυμναστική) 18οC
Διάδρομοι 16ο
Ο χώρος διαλείμματος (Η αυλή του σχολείου)
Βασικές απόψεις
Ο στόχος δεν είναι η πρόταση μίας ≪τυπικής-προτύπου αυλής≫ σχολείου (για διάλειμ-
μα) διότι α) διαφέρουν σημαντικά οι τοπικές συνθήκες, είδος χώρου και δυνατότητα
και β) οι ανάγκες των μαθητών (χώρα, ηλικία, φύλο) είναι διαφορετικές. Στόχοι όμως
του σύντομου κεφαλαίου είναι να γνωστοποιήσει βασικές αρχές και σκέψεις.
Η χρήση της αυλής πρέπει να εξυπηρετεί δύο είδη απαιτήσεων.
α) τις παιδαγωγικές (κίνηση, εκτόνωση, παιχνίδι, κανονική εκπαίδευση)
β) τις απαιτήσεις Πρόληψης τραυματισμών (μέσω τεχνικών διευθετήσεων και κατάλ-
ληλης συμπεριφοράς).
Δυσκολίες εμφανίζονται όταν πρέπει να συνυπάρξουν διαφορετικές ηλικίες (διαφο-
ρά>3 ετών), όταν ο χώρος είναι μικρός (υπερπληθυσμός), όταν τα παιδιά έχουν ση-
μαντικά διαφορετική δραστηριότητες (παθητικό-ενεργητικό διάλειμμα), όταν συνυ-
πάρχουν αθλητικές δραστηριότητες (σε χώρες με χαμηλό οικονομικό επίπεδο κυρίως,
όπου η αυλή είναι και γήπεδο μπάσκετ ή βόλεϊ) και φυσικά όταν οι τεχνικές προϋπο-
θέσεις δεν είναι ικανοποιητικές.
Ατυχήματα στην αυλή του σχολείου
Τα 65% των ατυχημάτων εντός σχολείου συμβαίνει στην αυλή του σχολείου52. Κυρίως
πλήττονται οι ηλικίες 8 έως 12 (14) ετών.
Τα ατυχήματα φτάνουν ένα σημαντικό αριθμό, για τη Γερμανία π.χ. περίπου 140.000
ανά έτος. Από την ίδια χώρα προέρχεται και η επόμενη στατιστική για είδος τραυμα-
τισμού και μέρος σώματος των μαθητών που τραυματίστηκαν52.
Να σημειωθεί ότι στο γενικό αριθμό 140.000 ατυχημάτων το ποσοστό καταγμάτων
9% αντιστοιχεί σε 12.870 κατάγματα. Όσον αφορά τον μηχανισμό ατυχήματος, τα πε-
ρισσότερα είναι πτώσεις στο ίδιο επίπεδο.
Από μελέτη σε 46 σχολεία του Δήμου Αθηναίων (29 Δημοτικά και 11 Γυμνάσια) που
έγινε το 1996, σε 5 μήνες, και αφορούσε 6.500 μαθητές διαπιστώθηκαν τα εξής53:
Σύνολο ατυχημάτων = 114 (Αγόρια 72, Κορίτσια 42). Μας εκπλήσσει ο μικρός αριθ-
μός.
Τα περισσότερα ατυχήματα έγιναν στο διάλειμμα (63%), στην προσέλευση/απο-
χώρηση (10%) και στο μάθημα (10%).
Όσον αφορά το είδος του ατυχήματος: Σε πρώτη θέσεις οι πτώσεις (71%), το κτύ-
πημα (12%) και το κόψιμο (8%). Τα τροχαία αντιπροσωπεύονται με 3%.
Το 46% των ατυχημάτων έγινε στον περίβολο, 21% στην τάξη, 10% στη σκάλα και 7%
εκτός σχολείου.
Συνθήκες ατυχήματος: 49% σε παιχνίδι, 28% σε καβγά (!), 24% λόγω ολισθηρότη-
τας εδάφους και 14% στην άθληση54.
Στοιχεία τραυματισμών: 77% αφορούσαν τα άκρα, εγκεφαλικές διασείσεις 4%, κα-
κώσεις εσωτερικών οργάνων 4% και κατάγματα 18%.
Βασικές προϋποθέσεις για την μείωση των ατυχημάτων στην αυλή είναι:
Ασφάλεια από τεχνικής πλευράς (έδαφος, αντικείμενα πιθανής πρόσκρουσης, προ-
στασία από πτώση).
Διαχωρισμός διαφορετικών δραστηριοτήτων (παθητικού-ενεργητικού διαλείμ-
ματος-αθλητική δραστηριότητα). Όχι πάντα εύκολο σε αρκετές χώρες, λόγω του
περιορισμένου χώρου.
Διαφορετικοί χρόνοι διαλείμματος για διαφορετικές ηλικίες (διαφορά όχι >3 ετών).
Έτσι επιτυγχάνεται και μείωση της πυκνότητας.
Προσφορά απλών απασχολήσεων.
Μέτρα μείωσης επιθετικότητας (κύρια αιτία ατυχημάτων).
Η κίνηση και δραστηριότητα του μαθητή δεν πρέπει να περιοριστεί, πρέπει όμως
να ληφθούν μέτρα Πρόληψης.
Αποφασιστική είναι η στάση, εκπαίδευση, διάθεση και ενεργητική συμπεριφοράτου διδακτικού προσωπικού.
Από τις προδιαγραφές του ΟΣΚ:
Κάθε σχολικό κτίριο χρησιμοποιείται από τη σχολική βαθμίδα για την οποία σχεδι-
άστηκε.
Πρέπει να δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες εργασίας για το παιδί ώστε να
μην οδηγείται σε ατυχηματογόνες συμπεριφορές.
Το κτίριο πρέπει να φωτίζεται με εξωτερικούς προβολείς.
Για την προστασία του σχολείου προβλέπεται αλεξικέραυνο τύπου κλωβού με το
οποίο πρέπει κατά το δυνατό να συνδεθούν όλα τα μεταλλικά μέρη του κτιρίου.
Στο χώρο διαλείμματος αναπτύσσεται (θα έπρεπε να αναπτύσσεται) και η κοινωνική
μάθηση, μέσω κοινωνικών εμπειριών, γεγονός που βοηθά επιπλέον την Πρόληψη ατυ-
χημάτων. Αυτή η λειτουργία μπορεί να υποβοηθηθεί με απλά μέτρα.
Σημαντικά για την Πρόληψη ατυχημάτων είναι τα εξής τεχνικά σημεία:
Κατάλληλο, όχι σκληρό έδαφος.
Μεγάλα αντικείμενα (π.χ. κάδοι σκουπιδιών) σε κατάλληλη θέση και προπαντός
χωρίς αιχμές και σκουριασμένα μέταλλα.
Δεν πρέπει να υπάρχουν μικροεμπόδια (π.χ. υπόλοιπα στύλων), χαλασμένες σχά-
ρες όμβριων υδάτων, φθαρμένα σκαλοπάτια, ανοικτές οπές (π.χ. των δοκών βόλεϊ).
Οπωσδήποτε πρέπει να ληφθεί μέριμνα διοχέτευση όμβριων. Η λίμναση νερών εί-
ναι αιτία ατυχημάτων.
Τουλάχιστον για μικρά παιδιά πρέπει η πόρτα να είναι κλειδωμένη και η περίφραξη
χωρίς δυνατότητα διαφυγής55.
Όσο είναι δυνατόν θα πρέπει να διαχωρίζονται οι αθλητικές δραστηριότητεςκατά
τη διάρκεια του διαλείμματος.
Τα παιδιά πρέπει να κινηθούν και να εκτονωθούν (λογικά). Επομένως πρέπει να
υπάρχει αρκετός χώρος.
Δεν είναι επιθυμητό να κάνουν διάλειμμα πολλά παιδιά μαζί, έστω και αν υπάρχει
χώρος. Ο υπερπληθυσμός οδηγεί σε στρες και επιθετικότητα. Το κυλικείο να είναι
σε χώρο όπου η συσσώρευση μαθητών να μην δημιουργεί κινδύνους. Στο χώρο
του σχολείου δεν θα πρέπει να υπάρχουν ≪κρύπτες≫, χώροι όπου ένα μικρό (αλλά
και μεγάλο) παιδί μπορεί να παγιδευτεί (ίσως τραυματισμένο από πτώση στην
≪κρύπτη≫) και να μην ανευρίσκεται56.
Δεν θα πρέπει να υπάρχει δυνατότητα πτώσης από ύψος (τα περιοριστικά κάγκε-
λα, συνήθως, είναι αδικαιολόγητα χαμηλά).
Αιχμηρά κάγκελα πρέπει οπωσδήποτε να ομαλοποιούνται! Δεν αποτρέπουν τα
παιδιά και γίνονται αιτία σοβαρών τραυματισμών!
Ορισμένα δημοτικά σχολεία διαθέτουν παιδικές χαρές που σε μεγάλο ποσοστό
είναι ανασφαλείς.
Και οι παιδικές χαρές πρέπει να κατασκευάζονται και τοποθετούνται με προδια-
γραφές ασφαλείας.
Για πληροφορίες βλέπε τεύχος ≪Περισσότερη ασφάλεια στις παιδικές χαρές≫ που έχει
εκδώσει το Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με τον Δήμο Κορυδαλλού και τις
προδιαγραφές Ευρωπαϊκής Ένωσης (pr EN 1176 1-9 PR και EN 1177) που έχουν μετα-
φραστεί από τον ΕΛΟΤ.
Πτώση στο ίδιο επίπεδο (από τις συχνότερες αιτίες ατυχημάτων)
Μερικές αιτίες (στο χώρο των σχολείων):
Υγρά εκεί που δεν τα περιμένει κανείς. (π.χ. στάξιμο νερού από κλιματιστικό μηχά-
νημα).
Ξηλωμένα πλαστικά πλακάκια δαπέδου ή και κλασικά πλακάκια που έχουν χαλα-
ρώσει και ανασηκωθει
_ ! Το σύνθημα δεν είναι μόνο «καλή επιτήρηση»!
Ο δάσκαλος δεν μπορεί να προσέχει διαρκώς.
Πρέπει να αδρανοποιηθούν οι παράγοντες κινδύνου
Καλώδια στο έδαφος (ηλεκτρικά, τηλεφωνικά).
Λυτά κορδόνια αθλητικών παπουτσιών (≪μόδα≫).
Πεταμένα υλικά και απορρίμματα.
Οπές στο έδαφος που δεν έχουν καλυφθεί (π.χ. για τη στήριξη των δοκών βόλεϊ).
Φθαρμένα σκαλοπάτια, όπως και σπασμένα κομμάτια κάλυψης σκαλοπατιών.
Ύπαρξη ≪γείσου≫ στα σκαλοπάτια (ιδιαίτερος κίνδυνος για άτομα με κινητικές δυ-
σκολίες και άτομα άνω των 65 ετών).
Σκαλοπάτια σε χώρους με όχι καλό φωτισμό. Λουρίδα αντίθετου χρώματος στο
άκρο τους μας βοηθά να τα ξεχωρίζουμε.
Είσοδος στο κτίριο και κλιμακοστάσιο με γυαλιά ηλίου τα οποία δεν αφαιρούνται
μόλις κανείς εισέλθει (ιδιαίτερα εάν υπάρχει έντονο φως ηλίου στον εξωτερικό
χώρο).
Ανυπαρξία διευκολύνσεων για άτομα με μειωμένη όραση.
Επιθετικότητα μαθητών (από τις πρώτες αιτίες ατυχημάτων
Ο χώρος γύρω από το σχολείo
Ο χώρος αυτός μπορεί να περικλείει κινδύνους (ανοικτά πηγάδια, υπό ανέγερση κτί-
ρια) για τους μαθητές που αναγκαστικά συχνάζουν στην περιοχή λόγω του σχολείου
και παίζουν σε αυτούς τους χώρους.
Ουσιαστικά ο χώρος γύρω από το σχολείο ανήκει στην αρμοδιότητα του διδακτικού
προσωπικού που πρέπει να τον ελέγξει και να τον διασφαλίσει. Ιδιαίτερα επικίνδυνα
είναι εγκαταλελειμμένα ψυγεία όπου τα παιδιά αυτοπαγιδεύονται παίζοντας (θάνατοι
μικρών παιδιών επανειλημμένα σε μεγάλα εγκαταλελειμμένα ψυγεία στην Ελλάδα!),
καθώς και απερίφρακτες οικοδομές (πτώσεις από ύψος).
Η νομοθεσία προβλέπει διασφάλιση του χώρου από τον υπεύθυνο εργολάβο (απευ-
θυνθείτε στο οικείο αστυνομικό τμήμα).
Παραδείγματα συγκεκριμένων κινδύνων γύρω από το σχολείο:
Οικοδομές και εκτεθειμένα υλικά.
Ανοικτά θεμέλια οικοδομών.
Κυκλοφορία μεγάλων φορτηγών λόγω της οικοδομής.
Πηγάδια.
Γεμάτες ή άδειες στέρνες νερού ή άλλων υλικών (π.χ. συλλογής ρητίνης σε αγροτι-
κές περιοχές).
Πάρκιγκ με συχνές εισόδους και εξόδους οχημάτων.
Κατειλημμένα πεζοδρόμια (ζαχαροπλαστεία, καταστήματα κλπ.). Οι μαθητές ανα-
γκάζονται να χρησιμοποιούν το οδόστρωμα (απευθυνθείτε στην τοπική αυτοδιοί-
κηση).
Ανασφαλείς παιδικές χαρές (αρμόδια είναι η τοπική αυτοδιοίκηση).
Εγκαταλελειμμένες, ετοιμόρροπες κατοικίες (τα παιδιά μπορεί να μπουν μέσα, να
τραυματιστούν και να μην τα αντιληφθεί κανείς!).
Σιδηροδρομικές γραμμές στην περιοχή (ειδοποίηση ΟΣΕ και πληροφορίες για δρο-
μολόγια).
Το σχολικό λεωφορείο
Στην Ελλάδα η μεταφορά μαθητών με λεωφορεία έχει γίνει αναγκαία για δύο λόγους:
α) Λόγω της μεταφοράς των ιδιωτικών σχολείων εκτός πόλεων.
β) Λόγω του κλεισίματος σχολείων (υπογεννητικότητα) σε χωριά και μικρές πόλεις και
της αναγκαιότητας της μεταφοράς μαθητών σε μεγαλύτερες αποστάσεις58.
Ο θεσμός του Ειδικού Σχολικού Λεωφορείου υπάρχει στην Ελλάδα και ισχύει για ιδι-
ωτικά ή ορισμένα δημόσια σχολεία. Όμως επιτρέπεται και η ενοικίαση λεωφορείων
(συνήθως τουριστικών). Κοινότητες ενοικιάζουν ταξί (προκειμένου για λίγους μαθη-
τές που πρέπει να μεταφερθούν) ή χρησιμοποιούν λεωφορεία δημόσιας μεταφοράς.
Αυτό το μείγμα δημιουργεί ορισμένους κινδύνους που έχουν τη βάση τους στα εξής:
62 Schrodel H: Mit dem Bus zur Schule. GUV 57.1.33. Bundesverband der Unfallkassen, Munchen 1999 (D).
α) Δεν είναι δυνατόν να εφαρμοσθούν οι απαραίτητες προδιαγραφές ασφάλειας σε
όλα αυτά τα οχήματα.
β) Οι οδηγοί δεν έχουν την κατάλληλη παιδεία για μεταφορά μαθητών.
γ) Δεν είναι δυνατόν τα οχήματα αυτά να έχουν το κατάλληλο χρώμα και την κατάλ-
ληλη σήμανση για να διακρίνονται59 (τουλάχιστον δεν έχει θεσμοθετηθεί).
δ) Δεν μπορεί να υπάρχει πάντα συνοδός.
_Ορισμένες νομοθετικές ρυθμίσεις του Ελληνικού Κώδι-
κα Οδικής Κυκλοφορίας - ΚΟΚ
Παραθέτουμε, αποσπασματικά, από τον ΚΟΚ και έγγραφο του Υπουργείου Μεταφο-
ρών ορισμένες διατάξεις που αφορούν ειδικά την ασφάλεια μεταφοράς μαθητών:
Οι μαθητές και νήπια είναι υποχρεωμένοι να φορούν ζώνες ασφαλείας (ΦΕΚ
3/Β/9.1.1978). Το ΦΕΚ 1290/Β/14.12.1977 καθορίζει τις προδιαγραφές60.
Ταχύτητα σχολικών λεωφορείων εντός πόλης 50 χαω (ανεξάρτητα αυξημένων ορί-
ων σε ορισμένους δρόμους). Απόφαση 16900/76.
Ο ΚΟΚ (άρθρο 20) επιτρέπει γενικά (εκτός πόλεων) σαν ανώτατη ταχύτητα σχολι-
κών λεωφορείων ή λεωφορείων με μαθητές τα 60 χαω61.
Λεωφορείο= όχημα μεταφοράς 10 ατόμων και άνω (άρθρο 2).
Σχολικοί τροχονόμοι ορίζονται από τον Δ/ντή του σχολείου και εκπαιδεύονται από
την αρμόδια υπηρεσία της Τροχαίας (άρθρο 41 ΚΟΚ).
Λεωφορεία απαιτούν δίπλωμα κατηγορίας Δ’ (άρθρο 94 ΚΟΚ). Η ανανέωσή τους
γίνεται κάθε 5 έτη (άρθρο 95 ΚΟΚ).
Για ιατρικούς περιορισμούς λήψης επαγγελματικού διπλώματος κατηγορίας Δ’
υπάρχει ειδική νομοθεσία.
Οι οδηγοί λεωφορείων απαγορεύεται να οδηγούν πέρα των χρονικών ορίων που
ορίζονται από κείμενες διατάξεις.
Πρόταση περιεχομένου ουσιαστικού
σχολικού φαρμακείου108
1. Λωρίδα αιμόστασης. Χρήση από γιατρούς ή καλούς γνώστες Α’ βοηθειών
2. Αλουμίνιο σκέπασμα προστασίας τραυματισμένου.
3. Συγκρατήρας γλώσσης.
4. Δύο αιμοστατικές λαβίδες.
5. Πτυσσόμενοι νάρθηκες καταγμάτων (τυλιγμένοι με βάμβακα)109.
6. Στηθοσκόπιο.
7. Συσκευή μέτρησης αρτηριακής πίεσης.
8. Υφασμάτινο μαλακό τρίγωνο περίπου 80 εκατ. x 1 μέτρο (ανάρτηση άνω άκρων).
9. Παραμάνες ασφαλείας και ένας μαύρος μαρκαδόρος (όχι λεπτός).
10. Συσκευή τεχνητού αερισμού (≪αμπού≫). Xρήση από γιατρούς ή καλούς γνώστες
Α’ βοηθειών
11. Γάζες μεγάλες και μικρές από 3 κουτιά (αποστειρωμένες).
12. Οινόπνευμα καθαρό περίπου 200ml.
13. Τρεις ελαστικοί επίδεσμοι πλάτους 10 εκατοστών.
14. Πέντε κοινοί επίδεσμοι πλάτους 10 εκατοστών.
15. Αυτοκόλλητα μικρών πληγών διαφόρων μεγεθών (≪Hansa/Tensoplast≫).
16. Αντιαλλεργικός λευκοπλάστης πλάτους 2-3 εκατοστών.
17. Πινακίδες από χαρτόνι περίπου 10 x 5 εκ.τ.μ. για σημάνσεις επί του τραυματία (με
μαρκαδόρο).
18. Φάρμακα. Χρήση μόνο από γιατρούς110
- Αδρεναλίνη φύσιγγες 1,0 mg (4 φύσιγγες).
- Ατροπίνη 0,5 mg (4 φύσιγγες).
- Θεοφυλλίνη 0,24 mg (3 φύσιγγες).
- Αλοπεριδόλη 10 mg (1 φύσιγγα).
108 Ο γιατρός του σχολείου, γνωρίζοντας ιδιαιτερότητες των μαθητών (χρόνιες παθήσεις) θα πρέπει να εμπλουτίσει
το φαρμακείο με τα απαραίτητα φάρμακα, περιστασιακά.
110 Fulgraff G, Palm D: Pharmakotherapie - Klinische Pharmakologie. Gustav Fischer, Stuttgart 1997.
καλούς γνώστες Α’ βοηθειών
- Γλυκόζη 40% των 10 ml (5 φύσιγγες).
- Πρεδνιζολόνη 250 mg (3 φύσιγγες, αν είναι δυνατόν σε έτοιμη συσκευασία).
- Κολλοειδές υποκατάστατο όγκου 500 ml (με συσκευή έγχυσης).
- Ασπιρίνη και παρακεταμόλη 500 mg.
19. Δύο σύριγγες των 2 ml, 2 των 5 ml και 2 των 10 ml.
Όλα αυτά πρέπει να τακτοποιηθούν σε κιβώτιο 2 ή 3 ορόφων του τύπου φύλαξης εργα-
λείων, με σαφή σήμανση εξωτερική και κατάλογο περιεχομένου εσωτερικά. Έλεγχος
του φαρμακείου ανά εξάμηνο. Προσοχή στην ημερομηνία λήξης των φαρμάκων!
Η ανεύρεση του φαρμακ
Προτεινόμενη λίστα ελέγχου ασφάλειας σχολείου
Ημερομηνία ελέγχου……………….. Όνομα ελεγκτού………………………….
Σημείο ελέγ-
χου
Χώρος Είδος
παρέμβασης
(επισκευής/
συντήρη-
σης)
Υπεύθυνος
επισκευής/
συντήρη-
σης
Τηλ.
υπευθύνου
Αποτελέ-
σματα &
ημερομη-
νία επα-
νελέγχου
Πυροσβεστήρες
Πόρτες
Τζάμια
Οδός διαφυγής
Πρίζες
Λάμπες
Ηλεκτρικό
σύστημα
Σκάλες
Αίθουσα
πειραμάτων
Σηματοδότηση
δρόμων
Διαβάσεις
πεζών
Είσοδος σχο-
λείου
Γυμναστήριο
Όργανα
γυμναστικής
Γήπεδα
αθλοπαιδιών
Προαύλιοεί
ΣΗΜΕΙΩΣΗ : ΜΕ ΚΟΚΚΙΝΟ ΟΙ ΑΝΑΓΚΕΣ ΣΤΟ ΚΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΤΟ ΦΡΥ ΚΑΣΟΥ.
Στο Β Μερος ακολουθουν φωτογραφιες .
ΣΥΜΣΕΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΣ 29/11/2011
Για τον συλλογο γονεων και κηδεμονων εξαθεσιου δημοτικου σχολειου της Κασου
